ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Ειδικού Υποβάθρου

Γενικού Υποβάθρου

Οι φοιτητές αναμένεται ότι στο πλαίσιο του μαθήματος θα • εξοικειωθούν με τη θεώρηση της εκπαίδευσης υπό το πρίσμα φιλοσοφικών αντιλήψεων για το νόημα και τους σκοπούς του ανθρώπινου βίου • εξοικειωθούν με τη φιλοσοφική ανάλυση των εκπαιδευτικών σκοπών και ιδανικών • κατανοήσουν τη σχέση της εκπαίδευσης με το γίγνεσθαι της προσωπικότητας • κατανοήσουν τις ηθικές διαστάσεις της παιδαγωγικής σχέσης • αποκτήσουν τα εννοιολογικά μέσα για την κριτική θεώρηση προβληματικών εκπαιδευτικών πρακτικών

1. Εισαγωγή. Η σημασία του περί παιδείας φιλοσοφικού στοχασμού. Η φιλοσοφία ως μορφή συνείδησης, ως κοσμοθεωρία και ως ιδεολογία. Η εξέταση της παιδείας στο πλαίσιο της ολότητας της ανθρώπινης ύπαρξης. 2. Η φιλοσοφία της παιδείας ως θεωρία της εκπαιδευτικής σκοποθεσίας. Η σημασία και η αναγκαιότητα της εκπαιδευτικής σκοποθεσίας. Κοινωνικό ιδεώδες και εκπαιδευτική σκοποθεσία. Η αντίληψη της φιλοσοφίας της παιδείας στην αναλυτική φιλοσοφική παράδοση - κριτικές παρατηρήσεις. 3. Οι προϋποθέσεις της μόρφωσης. Η ιδιοτυπία της ανθρώπινης φύσης. Θεωρίες για την ανθρώπινη φύση. Οι βιολογικές πτυχές της προσωπικότητας. Το πρόβλημα του βιολογικού αναγωγισμού. Η μέτρηση της νοημοσύνης και η ποσοτική αντίληψη των ανθρώπινων ικανοτήτων. 4. Ο ειδολογικός δεσμός γονέων και τέκνων. Αγωγή και μόρφωση. Πειθαρχία και ελευθερία. Η εκμάθηση της γλώσσας ως πρωταρχική εμφάνιση της μόρφωσης. 5. Η ουσιώδης πλευρά της μόρφωσης. Η εργασία ως ουσία της κοινωνικής ολότητας. Η εκπαίδευση ως συγκρότηση των εργασιακών ικανοτήτων του ανθρώπου. Η ιστορική συνάφεια εργασίας και εκπαίδευσης. 6. Γνώση και μόρφωση υπό το πρίσμα της αλλοτριωμένης εργασίας. Ο υποδουλωτικός καταμερισμός της εργασίας και η διαμόρφωση του εμπορεύματος «εργασιακή ικανότητα». Αλλοτριωμένη εργασία και πολιτισμός. Το φαινόμενο της ημιμόρφωσης. Αλλοτριωμένη εργασία και εκπαιδευτική αξιολόγηση. 7. Οι μεταβιομηχανικές τάσεις της εργασίας και η κεφαλαιοκρατική «κοινωνία της γνώσης». Η ανάπτυξη του κοινωνικού χαρακτήρα της εργασίας και οι προοπτικές της μόρφωσης 8. Η μόρφωση υπό το πρίσμα της χειραφετημένης εργασίας. Η ώριμη εργασία ως πολιτισμική δημιουργία. Η μόρφωση ως ολόπλευρη ανάπτυξη της συνείδησης και της προσωπικότητας. Κριτική εξέταση της αντίληψης για την εκπαίδευση των θεωριών του λειτουργισμού και του ανθρώπινου κεφαλαίου. Το ιδεώδες της «ελευθέριας παιδείας» -οι ιστορικοί και κοινωνικοί περιορισμοί της ανθρωπιστικής φιλοσοφικής παράδοσης. 9. Ο άνθρωπος ως προσωπικότητα και η αναγκαιότητα της παιδαγωγίας. Η μόρφωση ως διαμόρφωση της συνείδησης. Συνείδηση και προσωπικότητα. Η μορφωτική διάσταση του δεσμού μεταξύ γνώσης και συνείδησης. Το ζήτημα της ενότητας μεταξύ θετικών και ανθρωπιστικών σπουδών. Η κρίση της συνείδησης και η παρακμή της προσωπικότητας. Κριτική εξέταση των μετανεωτερικών αντιλήψεων της γνώσης και της μόρφωσης. 10. Η διαμόρφωση της προσωπικότητας ως «τέλος» της παιδαγωγίας. Τύποι προσωπικοτήτων και στάσεις απέναντι στη μόρφωση. Το ιδεώδες της ολόπλευρα ανεπτυγμένης προσωπικότητας. Ανάπτυξη και παιδαγωγία: οι ιδέες των Rousseau, Dewey, Montessori, Hegel, Vygotsky. 11. Η παιδαγωγία ως σχέση μεταξύ προσωπικοτήτων. Το πρόβλημα της αυθεντίας και η «εξουσιαστική» διάσταση της εκπαίδευσης. Η παιδαγωγική σχέση ενώπιον τεχνοκρατικών προκλήσεων. Η θεωρία της αποσχολειοποίησης του Ivan Illich. 12. Η παιδαγωγία ως σχέση μεταξύ προσωπικοτήτων. Το παιδαγωγικό ήθος. Παιδεία και προσωπικότητα στην ανθρωπιστική-υπαρξιστική παράδοση. Παιδαγωγικές προεκτάσεις της ανθρωπιστικής ψυχολογίας. Η θεωρία του Paulo Freire για την παιδεία του διαλόγου και την κριτική συνειδητοποίηση. 13. Η θεωρία του φιλελευθερισμού για τον άνθρωπο και τους σκοπούς της εκπαίδευσης. Το ζήτημα της αυτονομίας του ατόμου. Το φιλελεύθερο ιδεώδες της εκπαίδευσης για τον πολίτη και τη δημοκρατία. Η φιλελεύθερη αντίληψη της πολυπολιτισμικότητας και της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. 14. Οι σκοποί της εκπαίδευσης και οι αντινομίες του σύγχρονου πολιτισμού. Η μετανεωτερική απαξίωση της εκπαιδευτικής σκοποθεσίας. Η μόρφωση υπό το πρίσμα των θεμελιωδών τάσεων κοινωνικής εξέλιξης. Εκπαίδευση και κοινωνική πρόοδος.

φιλοσοφία, εκπαίδευση, συνείδηση, προσωπικότητα

26-03-2023