Η λειτουργική παράδοση και ζωή στο Άγιο Όρος: θεωρία και πράξη (Τυπικά, Διατάξεις, Συλλογές, Χειρόγραφα)
| Τίτλος | Η λειτουργική παράδοση και ζωή στο Άγιο Όρος: θεωρία και πράξη (Τυπικά, Διατάξεις, Συλλογές, Χειρόγραφα) / The liturgical tradition and life of Mount Athos: Theory and Practice (Typika, Diataxeis, Collections, Manuscripts) |
| Κωδικός | ΘΑΟ03 |
| Σχολή | Θεολογική |
| Τμήμα | Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού |
| Κύκλος / Επίπεδο | 2ος / Μεταπτυχιακό |
| Περίοδος Διδασκαλίας | Εαρινή |
| Υπεύθυνος/η | Δημοσθένης Κακλαμάνος |
| Κοινό | Όχι |
| Κατάσταση | Ενεργό |
| Course ID | 600015065 |
Πρόγραμμα Σπουδών: Σπουδές στην Ιστορία, την Πνευματικότητα, την Τέχνη και τη Μουσική παράδοση του Αγίου Όρους
Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 0
| Κατεύθυνση | Τύπος Παρακολούθησης | Εξάμηνο | Έτος | ECTS |
|---|---|---|---|---|
| Ιστορία και Τέχνη του Αγίου Όρους | Επιλογής | 2 | 1 | 10 |
| Θεολογία και Πνευματική Ζωή του Αγίου Όρους | Υποχρεωτικό Κατ' Επιλογήν | 2 | 1 | 10 |
| Μουσική Παράδοση και Ψαλτική Τέχνη του Αγίου Όρους | Επιλογής | 2 | 1 | 10 |
| Τίτλος | Η λειτουργική παράδοση και ζωή στο Άγιο Όρος: θεωρία και πράξη (Τυπικά, Διατάξεις, Συλλογές, Χειρόγραφα) |
| Ακαδημαϊκό Έτος | 2024 – 2025 |
| Περίοδος Τάξης | Εαρινή |
| Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ | |
| Διδάσκοντες άλλων Κατηγοριών | |
| Ώρες Εβδομαδιαία | 3 |
| Ώρες Συνολικά | 39 |
| Class ID | 600255582
|
Τύπος Μαθήματος
Eιδίκευσης / Kατεύθυνσης
Τρόπος Παράδοσης
- Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
- e-Οδηγός Σπουδών https://qa.auth.gr/el/class/1/600255582
- eLearning: https://elearning.auth.gr/course/view.php?id=18206
Γλώσσα Διδασκαλίας
- Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές:
- θα είναι σε θέση να παρουσιάσουν συνοπτικά την ιστορία της αγιορείτικης λειτουργικής παράδοσης από την εποχή του Φιλόθεου Κόκκινου μέχρι σήμερα, εμβαθύνοντας σε σημαντικά ιστορικά πρόσωπα, διάφορες φάσεις ανάπτυξης και βασικά κείμενα της παράδοσης αυτής.
- θα είναι εφοδιασμένοι με τις δεξιότητες να εντοπίζουν και να μελετούν λειτουργικά και υμνογραφικά χειρόγραφα, τα οποία μπορούν να αναζητήσουν στους βασικούς καταλόγους αγιορείτικων χειρογράφων..
- θα γνωρίζουν τις πηγές καταλογογράφησης και θα είναι εξοικειωμένοι με τις τεχνικές αναζήτησης για τον εντοπισμό αγιορείτικων λειτουργικών και υμνογραφικών κειμένων.
Γενικές Ικανότητες
- Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
- Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
- Αυτόνομη εργασία
- Ομαδική εργασία
- Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
Περιεχόμενο Μαθήματος
1. Εισαγωγή. Η Λατρεία στο Άγιον Όρος από την εποχή του Φιλοθέου Κοκκίνου έως σήμερα
2. Λειτουργικά Χειρόγραφα του Αγίου Όρους
3. Εισαγωγικά στη Λειτουργική Ποίηση-Υμνογραφία. Υμνογραφικά είδη, Υμνογραφική ορολογία, Instrumenta Studiorum
4. Υμνογραφικά χειρόγραφα του Αγίου Όρους: Δομή, Τυπολογία, Χρήση
5. Η υμνογραφική παραγωγή στο Άγιον Όρος: Πρόσωπα και κείμενα
6. Το λειτουργικό βιβλίο του Θεοτοκαρίου και η αγιορειτική παράδοσή του
7. “Αγιορειτικός Λόγος”. Ομιλία στο πλαίσιο εκδηλώσεων του ΠΜΣ
8. Γενικές αρχές έκδοσης υμνογραφικών κειμένων και μέθοδοι τεκμηρίωσης αγιορειτικών υμνογραφικών χειρογράφων
9. Κολλυβάδες Πατέρες και θεία Λατρεία A΄. Περί της θείας Ευχαριστίας
10. Κολλυβάδες Πατέρες και θεία Λατρεία Β΄. Τα προνόμια της Κυριακής
11. Λειτουργικοκανονικά θέματα στη συγγραφική παραγωγή Αγιορειτών Α΄
12. Λειτουργικοκανονικά θέματα στη συγγραφική παραγωγή Αγιορειτών Β´
13. Παρουσίαση και εξέταση των εργασιών των μεταπτ. φοιτητών.
Λέξεις Κλειδιά
Aγιορειτική Λειτουργική Παράδοση, Λειτουργικά και Υμνογραφικά χειρόγραφα Αγίου Όρους, Yμνογράφοι Αγίου Όρους
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
- Σημειώσεις
- Διαφάνειες
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
- Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
- Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Περιγραφή
Χρήση ppt παρουσιάσεων κατά τη διάρκεια των διαλέξεων
Χρήση ειδικού ηλεκτρονικού εξοπλισμού για υβριδική διδασκαλία
Χρήση ηλεκτρονικής πλατφόρμας διδασκαλίας elearning.auth.gr
Χρήση ηλεκτρονικής επικοινωνίας μέσω email
Οργάνωση Μαθήματος
| Δραστηριότητες | Φόρτος Εργασίας | ECTS | Ατομικά | Ομαδικά | Erasmus |
|---|---|---|---|---|---|
| Διαλέξεις | 39 | 1,6 | ✓ | ||
| Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων | 85 | 3,4 | ✓ | ||
| Εκπαιδευτικές επισκέψεις και παρακολούθηση συνεδρίων / σεμιναρίων / εκδηλώσεων | 72 | 2,9 | ✓ | ||
| Συγγραφή εργασίας / εργασιών | 54 | 2,2 | ✓ | ||
| Σύνολο | 250 | 10 |
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Εκπόνηση εργασίας και παρουσίασή της στο μάθημα (80%).
Προσμετράται και η ενεργός συμμετοχή στο μάθημα (20%).
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
- Γραπτή Εργασία (Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
- Θ. ΔΕΤΟΡΑΚΗΣ, «Ὑμνογραφικὲς παρατηρήσεις σὲ ἁγιορειτικὰ χειρόγραφα», στό: Ἅγιον Ὄρος. Φύση – Λατρεία – Τέχνη, τ. Α ́, Θεσσαλονίκη 2011, σ. 195-202.
- Mον. ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΙΒΗΡΙΤΗΣ, «Ἄγνωστη ὑμναγιολογικὴ παραγωγὴ τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 18ου αἰώνα ἕως τὸ 1927 μέσα ἀπὸ τὰ ἔργα ἕξι ὑμνογράφων», στό: Πρακτικὰ Η´ Διεθνοῦς Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου «Ἅγιον Ὄρος καὶ Λογιοσύνη», (Θεσσαλονίκη, 22-24/11/2013), Θεσσαλονίκη 2014, σ. 275-326.
- Δ. ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΣ, Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου Κανόνες Ὀκτώηχοι εἰς τὰ Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου. Εἰσαγωγή-Κριτική ἔκδοση-Σχόλια, Ἱερὰ Μονὴ Παντοκράτορος - Ἅγιον Ὄρος 2017.
- Σ. ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, Tὸ ὑμναγιολογικὸ ἔργο τῶν Κολλυβάδων. Συμβολὴ στὴ μελέτη τῆς ἁγιολογικῆς γραμματείας κατὰ τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη 2007.
- Π. ΠΑΣΧΟΣ, «Ὑμνογραφία καὶ Ὑμνογράφοι στὸ Ἅγιον Ὄρος», στό: Ἅγιον Ὄρος. Φύση – Λατρεία – Τέχνη, τ. Α ́, Θεσσαλονίκη 2011, σ. 205-222.
- Μον. ΠΑΤΑΠΙΟΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ, «Τῶν ἁγιορειτῶν ὑμνογράφων ὁ χορός. Καταγραφή τῆς ὑμνογραφικῆς παραγωγῆς στὸ Ἅγιον Ὄρος», Κληρονομία 39 (2016-2017 [2021]) 257-276.
- Δ. ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΣ, «Τὸ λειτουργικὸ βιβλίο τοῦ Θεοτοκαρίου καὶ τὸ Θεοτοκάριο τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου», Μνήμη ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου ἐπὶ τῇ συμπληρώσῃ (sic) διακοσίων ἐτῶν ἀπὸ τῆς κοιμήσεως τοῦ Ὁσίου, Mont Athos, 2009, 5-22.
- Δ. ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΣ, «Λόγιοι Ἁγιορεῖτες συντάκτες Θεοτοκαρίων», Πρακτικὰ Η´ Διεθνοῦς Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου «Ἅγιον Ὄρος καὶ Λογιοσύνη», (Θεσσαλονίκη, 22-24/11/2013), Θεσσαλονίκη 2014, σ. 343-352;
- Ν. ΤΩΜΑΔΑΚΗΣ, «Μικρὸν Ἁγιορειτικὸν Θεοτοκάριον τῆς Ἀκαθίστου ἑορτῆς», Ἐπετηρὶς Ἑταιρείας Βυζαντινῶν Σπουδῶν 32 (1963) 1-14.
- Βακάρου, Δημητρίου (πρωτοπρ.), Το Βυζαντινο τυπικό. Δύο κείμενα ιστορικής προσέγγισης από τους Robert Taft και Miguel Arranz. Μετάφραση-σχόλια, Θεσσαλονίκη 2003.
- Φουντούλη, Ιωάννη Μ., «Μοναχικό και κοσμικό τυπικό», στο Τελετουργικά θέματα, τ. Α΄ [Λογική Λατρεία 12], Αθήνα 22009, 9-24.
- Taft, Robert, “Mount Athos: A Late Chapter in the History of the Byzantine Rite,” Dumbarton Oaks Papers 42 (1988) 179-194.
Τελευταία Επικαιροποίηση
08-01-2024
