Θεωρία και μεθοδολογία μελέτης της θρησκείας στον αρχαίο και σύγχρονο κόσμο
| Τίτλος | Θεωρία και μεθοδολογία μελέτης της θρησκείας στον αρχαίο και σύγχρονο κόσμο / Theory and methodology in the study of religion(s) of the ancient and current world |
| Κωδικός | 208 |
| Σχολή | Θεολογική |
| Τμήμα | Θεολογίας |
| Κύκλος / Επίπεδο | 1ος / Προπτυχιακό |
| Περίοδος Διδασκαλίας | Εαρινή |
| Υπεύθυνος/η | Νικόλαος παναγιώτης Ρουμπέκας |
| Κοινό | Όχι |
| Κατάσταση | Ενεργό |
| Course ID | 60005501 |
Πρόγραμμα Σπουδών: Αναμορφωμένο ΠΠΣ Τμήματος Θεολογίας (2023-2024)
Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 0
| Κατεύθυνση | Τύπος Παρακολούθησης | Εξάμηνο | Έτος | ECTS |
|---|---|---|---|---|
| ΚΟΡΜΟΣ | Υποχρεωτικό | 2 | 1 | 5 |
| Τίτλος | Θεωρία και μεθοδολογία μελέτης της θρησκείας στον αρχαίο και σύγχρονο κόσμο |
| Ακαδημαϊκό Έτος | 2024 – 2025 |
| Περίοδος Τάξης | Εαρινή |
| Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ | |
| Ώρες Εβδομαδιαία | 4 |
| Class ID | 600256044
|
Πρόγραμμα Τάξης
| Κτίριο | Θεολογική |
| Όροφος | Όροφος 2 |
| Αίθουσα | ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ Α (96) |
| Ημερολόγιο | Τρίτη 12:00 έως 14:00 |
Τύπος Μαθήματος 2016-2020
- Επιστημονικής Περιοχής
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Ειδικού Υποβάθρου / Κορμού
Τρόπος Παράδοσης
- Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
- e-Οδηγός Σπουδών https://qa.auth.gr/el/class/1/600256044
- eLearning:
Erasmus
Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές
προγραμμάτων ανταλλαγής.
Γλώσσα Διδασκαλίας
- Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
- Αγγλικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές είναι σε θέση να:
-Αντιλαμβάνονται το αντικείμενο της μελέτης της θρησκείας ως μια ενδιαφέρουσα όψη ενός περίπλοκου κοινωνικού κόσμου
-Διακρίνουν εκείνες τις ανθρώπινες συμπεριφορές που θεωρούνται θρησκευτικές
-Προσεγγίζουν κριτικά τις θρησκείες του αρχαίου και του σύγχρονου κόσμου
-Αξιολογούν το πώς και το γιατί ένας θεσμός, ένα κοινωνικό κίνημα ή μια ομάδα καταλήγουν να θεωρούνται θρησκεία
-Εντάσσουν δομικά την κατηγορία «θρησκεία» στο ευρύτερο πολύπλοκο σύστημα της ανθρώπινης συμπεριφοράς
Γενικές Ικανότητες
- Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
- Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
- Αυτόνομη εργασία
- Ομαδική εργασία
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
- Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
- Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
- Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Α. Εξετάζεται η γενικότερη προβληματική γύρω από το «τι είναι η μελέτη της θρησκείας». Πρόκειται για την επιστημονική έρευνα αυτής της ανθρώπινης πολιτιστικής όψης και των πρακτικών της. Η όψη αυτή είναι ταυτόσημη με τους σκοπούς της μελέτης μας και με τους ορισμούς που επιλέγουμε για χρήση, ορισμούς κατάλληλους για τους σκοπούς και τις αναζητήσεις μας. Ό,τι μας ενώνει σε αυτή τη συλλογική ομάδα, η οποία προσδιορίζεται με την αντωνυμία «δικό μας», δεν είναι μόνο οι κοινές αναζητήσεις, τα κοινά εργαλεία και η συμφωνία σε καθιερωμένες αποδείξεις και επιχειρηματολογία, αλλά επίσης το θεσμικό όργανο το οποίο μας ενώνει ως ομάδα και στο οποίο συνεισφέρει το έργο μας. Το όργανο αυτό είναι το δημόσιο πανεπιστήμιο, ένας θεσμός που καταλήγει σε ό,τι αποτελεί ακαδημαϊκή μελέτη της θρησκείας. Έτσι ίσως μπορούμε να καταλήξουμε αναθεωρώντας το αρχικό μας ερώτημα στο «τι είναι η μελέτη της θρησκείας;» Η ερώτηση αυτή μπορεί να βρει άριστη απάντηση αν πρώτα αναρωτηθούμε «πού ασκείται η μελέτη της θρησκείας, από ποιους και με ποιους σκοπούς;» Η απάντηση, εξαρτώμενη από τη συνάφεια των πραγμάτων και τα ενδιαφέροντα του καθενός, μπορεί να οδηγήσει σε πολύ διαφορετικά συμπεράσματα σε διάφορους λαούς. Ένα άλλο σημείο που μας απασχολεί είναι η ταξινόμηση των θρησκειών. Πως μπορούμε να τις ταξινομήσουμε και πως μπορούμε να τις μελετήσουμε; Απάντηση στα ερωτήματα αυτά δίνει το έργο του ερευνητή της θρησκείας.
Β. Υπήρξε ποτέ αυτό που αποκαλούμε ελληνική θρησκεία; Μπορεί η ερώτηση να είναι περιττή αλλά πρέπει να γίνει εξαρχής απολύτως σαφές ότι ελληνική θρησκεία ως μονολιθική ολότητα δεν υπήρξε ποτέ. Όταν η Ελλάδα αναδύθηκε από το σκοτάδι του παρελθόντος γύρω στα 800 π.Χ. αναπτύχθηκαν διάφορες κοινότητες - πόλεις. Κάθε πόλη είχε το δικό της πάνθεο στο οποίο ορισμένοι θεοί ήταν σπουδαιότεροι από τους άλλους και ορισμένοι θεοί δεν λατρεύτηκαν ποτέ. Κάθε πόλη είχε τη μυθολογία της, το θρησκευτικό της ημερολόγιο, τις θρησκευτικές της γιορτές.
Σχετικά θέματα που εξετάζονται στο μάθημα:
- η έννοια του πολυθεϊσμού, της ευσέβειας, της καθαρότητας και του βέβηλου,
- οι εκπρόσωποι του «ιερού»
- η τελετουργία και η σημασία της
- εναλλακτικές) μορφές ελληνικής ευσέβειας: μυστικές (Θεσμοφόρια - λατρεία του Διονύσου και μυστηριακές λατρείες, Ελευσίνια μυστήρια, «ορφικός βίος».
Λέξεις Κλειδιά
A. Επιστημονική Μελέτη της θρησκείας, Θρησκεία, Ορισμός, Ταξινόμηση, Σύγκριση, Ιερό, Μύθος, Τελετή, "αυτόνομη" μελέτη της θρησκείας, Φαινομενολογία της Θρησκείας, Ιστορία Θρησκειών.
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
- Σημειώσεις
- Διαφάνειες
- Πολυμεσικό υλικό
- Βιβλίο
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
- Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
- Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Περιγραφή
Xρήση Powerpoints κατά τη διάρκεια μαθημάτων. Συνεργασία μέσω email και κατ'ιδίαν την ώρα κοινού στο γραφείο του διδάσκοντος.
Οργάνωση Μαθήματος
| Δραστηριότητες | Φόρτος Εργασίας | ECTS | Ατομικά | Ομαδικά | Erasmus |
|---|---|---|---|---|---|
| Διαλέξεις | 52 | 2,1 | ✓ | ✓ | ✓ |
| Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων | 60 | 2,4 | ✓ | ✓ | ✓ |
| Συγγραφή εργασίας / εργασιών | 12 | 0,5 | ✓ | ✓ | ✓ |
| Εξετάσεις | 2 | 0,1 | ✓ | ✓ | ✓ |
| Σύνολο | 126 | 5,0 |
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Οι εξετάσεις είναι γραπτές ή προφορικές ή σε μορφή εργασιών. Ο βαθμός συμμετοχής των φοιτητών στην τάξη συνυπολογίζεται στην τελική αξιολόγησή τους.
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
- Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής (Συμπερασματική)
- Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Σύντομης Απάντησης (Συμπερασματική)
- Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Εκτεταμένης Απάντησης (Συμπερασματική)
- Γραπτή Εργασία (Συμπερασματική)
- Προφορική Εξέταση (Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
1α. Eric Sharpe, Συγκριτική Θρησκειολογία: Ιστορική Εισαγωγή. Αθήνα: Άρτος Ζωής, 2008. (Κωδικός βιβλίου στον Εύδοξο: 4935).
1β. Σημειώσεις (διαθέσιμες στο eLearning)
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
A. 1. W. Braun - R. McCutcheon (επιμ.), 2003. Εγχειρίδιο Θρησκειολογίας (μετ. Δ. Ξυγαλατάς. Επιμ. Π. Παχής), Θεσσαλονίκη: εκδόσεις Bάνιας.
2. Δ. Ξυγαλατάς, Η δύναμη της τελετουργίας. Συμβολικές πράξεις που μας ενώνουν, μας χωρίζουν και μας εμπνέουν (μετ. Μ. Καλοφωλιά), Αθήνα, 2023.
3. H. Whitehouse, Τύποι θρησκευτικότητας. Μια γνωσιακή θεωρία της μετάδοσης των θρησκευτικών αντιλήψεων (μετ. Δ. Ξυγαλατάς), Θεσ/νίκη 2006.
4. P. Borgeaud, Η ευρωπαϊκή σκέψη περί θρησκειών (μετ. Μ. Πατέρα), Αθήνα 2025.
B. 1. W. Burkert, Αρχαία ελληνική θρησκεία, Αρχαϊκή και κλασική εποχή (μετ. Ν.Π.Μπεζεντάκος – Αφρ. Αβαγιανού), Αθήνα 1993.
2. L. Bruit Zaidman – P Schmitt Pantel, Η θρησκεία στις ελληνικές πόλεις της κλασικής εποχής (μετ. Κ. Μπούρας, επιμ. Μ. Τριανταφύλλου), Αθήνα 2002.
3. J. P. Vernant, Μύθος και θρησκεία στην αρχαία Ελλάδα (μετ. Μ.Ι. Γιόση), Αθήνα 2000.
4. F. Graf, Εισαγωγή στη Μελέτη της Ελληνικής Μυθολογίας (μετ. Α. Λέλλου), Αθήνα 2018.
5. F. Graf, Η Μαγεία στην Ελληνορωμαϊκή Αρχαιότητα. Πλησιάζοντας τους θεούς και βλάπτοντας τους ανθρώπους (μετ. Ι. Μυλωνόπουλος), Αθήνα 2004.
6. R. Parker, Οι ελληνικοί θεοί πέρα από την Ελλάδα. Ονόματα, χαρακτήρες, μεταμορφώσεις (μετ. Π. Σουλτάνης), Αθήνα 2021.
7. Ε. Δ. Καρακάντζα, Αρχαίοι ελληνικοί μύθοι. Ο θεωρητικός λόγος του 20ού αιώνα για τη φύση και την ερμηνεία τους, Αθήνα 2004.
8. W. Burkert, Μυστηριακές λατρείες της αρχαιότητας (μετ. Έ. Ματθαίου), Αθήνα 1997.
9. L. H. Martin, Οι θρησκείες της ελληνιστικής εποχής (μετ. Δ. Ξυγαλατάς), Βάνιας 2004.
Τελευταία Επικαιροποίηση
17-01-2025
