Το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών απονέμει Δίπλωμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Μ.Σ) στην «Εφαρμοσμένη και Περιβαλλοντική Γεωλογία (Applied & Environmental Geology)» σε τρεις κλάδους ειδίκευσης:
α) Τεχνική Γεωλογία και Περιβάλλον (Engineering Geology and the Environment)
β) Εφαρμοσμένη Γεωφυσική και Σεισμολογία (Applied Geophysics and Seismology).
γ) Ορυκτοί Πόροι - Περιβάλλον (Mineral Resources - Environment)
Για την απόκτηση του Μεταπτυχιακού Διπλώματος, το σύνολο των ευρωπαϊκών πιστωτικών μονάδων (ECTS) που πρέπει να συγκεντρώσει ο φοιτητής είναι 90 και απαιτούνται:
α) Η επιτυχής εξέταση στα προβλεπόμενα από το Π.Μ.Σ. μαθήματα ανά ειδίκευση, με μέσο όρο βαθμολογίας των μαθημάτων τουλάχιστον 6,0 και
β) Η πραγματοποίηση Μεταπτυχιακής Εργασίας στο αντικείμενο της ειδίκευσης κατά τη διάρκεια του τρίτου εξαμήνου. Το αντικείμενο της εργασίας αυτής πρέπει να έχει ερευνητικό χαρακτήρα και τα αποτελέσματα να παρουσιάζονται υπό τη μορφή διατριβής, χαρακτηριζόμενης ως Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία (Μ.Δ.Ε.).
Το πρόγραμμα αποσκοπεί στην προαγωγή της γνώσης, την ανάπτυξη της έρευνας, καθώς και την ικανοποίηση των εκπαιδευτικών, ερευνητικών, κοινωνικών, πολιτιστικών και αναπτυξιακών αναγκών της χώρας, στην κατάρτιση επιστημόνων υψηλού επιπέδου ικανών να συμβάλουν σε θεωρητικές και εφαρμοσμένες περιοχές συγκεκριμένων γνωστικών κλάδων, ειδικές θεματικές ενότητες ή επιμέρους κλάδους των γνωστικών αντικειμένων του πρώτου κύκλου σπουδών του Τμήματος Γεωλογίας, καθώς και στην παραγωγή και μετάδοση γνώσεων, τεχνογνωσίας, μεθοδολογιών εργαλείων και ερευνητικών αποτελεσμάτων στον επιστημονικό χώρο.
Μαθησιακά αποτελέσματα
Οι απόφοιτοι του ΠΜΣ αποκτούν εξειδίκευση και δεξιότητες σε τομείς αιχμής της ευρύτερης επιστήμης της Γεωλογίας, καλλιεργούν πνεύμα ομαδικής συνεργασίας και βελτιώνουν τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες. Πιο συγκεκριμένα:
Α) Οι απόφοιτοι της ειδίκευσης «Τεχνική Γεωλογία και Περιβάλλον»
Αποκτούν ικανότητες σχεδιασμού και εκτέλεσης ερευνητικών έργων με σκοπό την διερεύνηση ενός 3D τεχνικογεωλογικού μοντέλου και αξιολόγησης της γεωλογικής επικινδυνότητας σε ένα τεχνικό έργο. Είναι ικανοί να προσδιορίσουν τα τεχνικογεωλογικά χαρακτηριστικά γεωυλικών, εδαφών και βραχομαζών, που απαντώνται σε ποικίλα γεωλογικά περιβάλλοντα, να κατηγοριοποιούν τους τεχνικογεωλογικούς τύπους εδαφών και βραχομαζών με σκοπό την εκτίμηση της συμπεριφοράς τους στα τεχνικά έργα και να καθορίζουν φάσμα παραμέτρων, κρίσιμων για τον γεωτεχνικό σχεδιασμό. Αντιλαμβάνονται τα χαρακτηριστικά τεχνικών έργων και μπορούν να διακρίνουν την τεχνικογεωλογική αξιολόγηση για θέματα κατολισθήσεων, ευστάθειας πρανών, έργων οδοποιίας, υπογείων έργων, θεμελιώσεων, φραγμάτων. Ερευνούν και εργάζονται πάνω σε ειδικά λογισμικά - εργαλεία τα οποία εφαρμόζονται βασισμένα στη γεωλογική κρίση και στο μηχανισμό αστοχίας. Είναι ικανοί να διακρίνουν μηχανισμούς αστοχίας για κάθε τεχνικό έργο και να προτείνουν θέματα προστασίας - σταθεροποίησης - στήριξης - βελτίωσης σε κάθε περίπτωση. Είναι εκπαιδευμένοι στην εκτίμηση φυσικών και μηχανικών χαρακτηριστικών εδαφών και βράχων-βραχομαζών και αποκτούν την ικανότητα να πραγματοποιούν εργαστηριακές δοκιμές και να επεξεργάζονται και να αναλύουν τα αποτελέσματα αυτών. Επίσης, εκπαιδεύονται στο σχεδιασμό υδροληπτικών έργων σε σχέση με τη βιώσιμη ανάπτυξη και σε θέματα διαχείρισης ρυπασμένων εδαφών. Αποκτούν ικανότητες σύνταξης τεχνικών εκθέσεων χρησιμοποιώντας πραγματικά στοιχεία και πραγματικές καταστάσεις, όπου απαιτείται η αξιολόγηση των γεωερυνητικών δεδομένων (γεωλογικοί χάρτες, γεωτρήσεις, εργαστηριακές και επιτόπου δοκιμές σε βραχώδη-εδαφικά δείγματα, γεωφυσικές διασκοπήσεις, αντλητικά προγράμματα υδρογεωτρήσεων κλπ.). Εκπαιδεύονται στην αξιολόγηση και η εκτίμηση της επικινδυνότητας και της διακινδύνευσης των φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών όπως κατολισθήσεις, σεισμούς και τις δευτερογενείς επιπτώσεις αυτών, ηφαιστειακή δραστηριότητα και πλημμύρες. Τέλος, μέσω της μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας πραγματοποιείται η προσωπική ανάπτυξη του φοιτητή στα πρότυπα των άμεσων επαγγελματικών απαιτήσεων.
Β) Οι απόφοιτοι της ειδίκευσης «Εφαρμοσμένη Γεωφυσική και Σεισμολογία» αποκτούν εξειδικευμένες γνώσεις στα αντικείμενα της Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής και της Σεισμολογία μέσω ενός συνόλου μαθημάτων που στοχεύουν στην ανάπτυξη τόσο θεωρητικών όσο και πρακτικών δεξιοτήτων. Ο αρχικός κύκλος μαθημάτων στοχεύει στη βελτίωση του βασικού γνωστικού υποβάθρου στα αντικείμενα της Γεωστατιστικής, του GIS, των μαθηματικών καθώς και τις γλώσσες προγραμματισμού. Περιλαμβάνει επίσης την εκπαίδευση σε θέματα γεωφυσικής αντιστροφής και τεχνικής γεωφυσικής.
Τα μαθήματα της εφαρμοσμένης γεωφυσικής δίνουν βασικές γνώσεις στη θεωρία και εφαρμογή των μεθόδων γεωφυσικής διασκόπησης: σεισμικές (διάθλαση, ανάκλαση, σεισμική τομογραφία κ.α.), βαρυτικές και μαγνητικές καθώς και ηλεκτρικές/ηλεκτρομαγνητικές (ηλεκτρική τομογραφία, βυθοσκόπηση, γεωραντάρ, VLF, TEM κα). Η εκπαίδευση στην συνέχεια επικεντρώνεται στην εφαρμογή των μεθόδων γεωφυσικών στην επίλυση γεωλογικών, γεωτεχνικών, περιβαλλοντικών προβλημάτων, καθώς και στον εντοπισμό ορυκτών πόρων όπως και στην αρχαιομετρία. Παράλληλα δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις ασκήσεις πεδίου έτσι ώστε οι φοιτητές να αποκτούν πρακτική εμπειρία στη λήψη και επεξεργασία γεωφυσικών μετρήσεων.
Τα μαθήματα της Σεισμολογίας προσφέρουν γνώσεις σε αντικείμενα της σεισμολογίας (γεωδυναμική, σεισμοτεκτονική, σεισμικά κύματα, μοντέλα διάρρηξης), Τεχνικής Σεισμολογίας καθώς και σε αντικείμενα εδαφομηχανικής και Εδαφοδυναμικής. Οι φοιτητές αποκτούν εμπειρία στην εγκατάσταση και λειτουργία σεισμολογικών δικτύων, καθώς και επεξεργασία και ερμηνεία σεισμολογικών δεδομένων. Συμμετέχουν βοηθητικά στις υπηρεσίες του Σεισμολογικού Σταθμού του ΑΠΘ κατά τις οποίες παρακολουθείται και αναλύεται η σεισμική δραστηριότητα στον Ελληνικό χώρο σε 24ωρη βάση αναλύοντας σεισμούς και υπολογίζοντας βασικές σεισμολογικές παραμέτρους.
Συνολικά μέσα από την διδασκαλία αλλά και τις ασκήσεις εφαρμογής οι φοιτητές αποκτούν δεξιότητες τόσο στον χειρισμό εξειδικευμένων λογισμικών πακέτων, όσο και στον τρόπο επίλυσης σημαντικών γεωφυσικών προβλημάτων.
Ο κύκλος ολοκληρώνεται με την εκπόνηση της διπλωματικής εργασίας η οποία γίνεται προσπάθεια να εμπεριέχει συλλογή και ερμηνεία μετρήσεων πεδίου στο πλαίσιο συγκεκριμένης μελέτης αλλά συχνά, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα αλλά και τις ειδικότερες δεξιότητες των φοιτητών, μπορεί να εμπλουτίζεται με πιο θεωρητικά αντικείμενα σε σχέση με τα μοντέλα ερμηνείας καθώς και την επεξεργασία των γεωφυσικών δεδομένων.
Γ) Οι απόφοιτοι της ειδίκευσης «Ορυκτοί Πόροι - Περιβάλλον» αποκτούν δεξιότητες στα επιστημονικά πεδία της Ορυκτολογίας, Κοιτασματολογίας και Γεωχημείας, που συνδέονται άμεσα με τη διαχείριση και την προστασία του Περιβάλλοντος. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές εμβαθύνουν σε θέματα της Κοιτασματολογίας και Μεταλλογραφικής μικροσκοπίας, των στερεών ορυκτών καυσίμων και υδρογονανθράκων, της έρευνας και εκμετάλλευσης αδρανών υλικών και μαρμάρων, της εφαρμοσμένης και περιβαλλοντικής γεωχημείας, των μεθόδων εντοπισμού και εκμετάλλευσης ορυκτών πρώτων υλών, της σχέσης ορυκτών πρώτων υλών και περιβάλλοντος, των ειδικών εφαρμογών των βιομηχανικών ορυκτών και τον σχεδιασμό και αποκατάσταση μεταλλευτικών και λατομικών χώρων. Εκτός από τη θεωρητική διδασκαλία εκπαιδεύονται στην επεξεργασία ορυκτών και πετρωμάτων και τον εμπλουτισμό (θραύση, κοκκοποίηση, κονιοποίηση, θέρμανση, μαγνητικός διαχωρισμός, διαχωρισμός με βαρέα διαλύματα), καθώς και σε εργαστηριακές και αναλυτικές μεθόδους (μικροσκοπία, περιθλασιμετρία ακτίνων-Χ, χημική ανάλυση, ηλεκτρονική μικροσκοπία, μικροθερμομετρία), ενώ διδάσκονται και τον τρόπο εκπόνησης Περιβαλλοντικών Μελετών. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές εξασκούνται επιπλέον στο ύπαιθρο, αλλά και στην επεξεργασία και διαχείριση γεωχημικών δεδομένων και τον υπολογισμού αποθεμάτων με τη χρήση εξειδικευμένων λογισμικών.