SEMINAR ON BYZANTINE ARCHAEOLOGY

It is recommended to students who have successfully completed ABY 101 - Introduction to Christian and Byzantine Archaeology.

The seminar includes - lectures by the professor (use of power-point presentations), - weekly tutorials focusing on research methods, on how to write an essay and on the study and analysis of scientific articles, - visits to museums and archaeological sites.

Oral presentation (20%) and written essay (80%). Mandatory attendance.

ΠΑΓΩΝΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ: ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑ: M. Βασιλάκη (επιμ.), Βυζάντιο, Αθήνα 2009.

ΠΑΓΩΝΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ: ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑ: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Περιγραφή αγροτικής έπαυλης από τον Γρηγόριο Νύσσης (επιστολή αρ. 20 Προς Αδέλφιον Σχολαστικόν) • DROBNER H. R., Archaeologia Patristica. Die Schriften der Kirchenväter als Quellen der Archäologie und Kulturgeschichte: Gregor von Nyssa, Homilae in Ecclesiasten, Città del Vaticano 1996, σ. 142, 144, 153-154, 154-155. • MÜLLER F., «Der Zwangziste Brief des Gregor von Nyssa», Hermes 74.1 (1939), σ. 66-91. • ROSSITER J. J., «Roman villas of the Greek east and the villa in Gregory of Nyssa Ep. 20», Journal of Roman Archaeology 2 (1989), σ. 101-110. • STUPPERICH R., «Zur Beschreibung einer galatischen Villa im 20. Brief Gregors von Nyssa», στο E. Schwertheim (Hrsg.), Forschungen in Galatien, Βόννη 1994, σ. 157-169. • SILVAS A.M., Gregory of Nyssa. The Letters. Introduction, translation and commentary, Leiden – Boston 2007, εισαγωγικά και σ. 181-187 (επιστολή και εισαγωγή σε αυτή). 2. Περιγραφή της διακόσμησης του λουτρού στο ανάκτορο της Μαρίνας (Κωνσταντινούπολη) από τον Λέοντα Χοιροσφάκτη (10ος αι.) • ΓΟΥΛΟΥΛΗΣ ΣΤ. Γ., «Έκφραση λουτρού του Λέοντα Χοιροσφάκτη: Ερμηνεία ενός κοσμικού εικαστικού συνόλου του 5ου αι.», Βυζαντινά 26 (2006), σ. 415-468. • BASSETT S., The Urban Image of Late Antique Constantinople, Cambridge 2004, σ. 118, 241-242. • MAGDALINO P., «The Bath of Leo the Wise», στο A. MOFFAT (επιμ.), Maistor. Classical, Byzantine and Renaissance Studies for Robert Browning [Byzantina Australiensia 5], Καμπέρα 1984, σ. 225-240. • MAGDALINO P., «The Bath of Leo the Wise and the “Macedonian Renaissance” Revisited: Topography, Iconography, Ceremonial, Ideology», Dumbarton Oaks Papers 42 (1988), σ. 97-118. • MAGDALINO P., «In Search of the Byzantine Courtier: Leo Choirosphaktes and Constantine Manasses», στο H. Maguire (επιμ.), Byzantine Court Culture from 829 to 1204, Washington 1997, σ. 141-165. • MANGO C., «The Palace of Marina, the poet Palladas and the Bath of Leo VI», Ευφρόσυνον. Αφιέρωμα στον Μανόλη Χατζηδάκη, τομ. 1, Αθήνα 2001, σ. 321-330, πίν. 163. 3. Έκφραση Κωνσταντίνου Μανασσή (12ος αι.) Κωνσταντίνου Μανασσή, Ἔκφρασις εἰκονισμάτων ἐν μαρμάρῳ κυκλοτερεῖ, στο Π. ΑΓΑΠΗΤΟΣ (επιμ.), Εικών και λόγος. Έξι βυζαντινές περιγραφές έργων τέχνης, Αθήνα 2006, σ. 41-73 (με μετάφραση στα Νέα Ελληνικά). • LAMPSIDIS O., «Der vollständige Text der ΕΚΦΡΑΣΙΣ ΓΗΣ des Konstantinos Manasses», Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 41 (1991), σ. 189-205. • ΜΠΑΖΑΙΟΥ-BARABAS Θ., «Το εντοίχιο ψηφιδωτό της Γης στο Ιερό Παλάτιο και οι “εκφράσεις” του Κωνσταντίνου Μανασσή και Μανουήλ Φιλή: Ρεαλισμός και Ρητορεία», Σύμμεικτα 9 (1994) Μνήμη Δ. Α. Ζακυθηνού, τ. Β΄, σ. 95-115. • MAGUIRE Η., «Truth and Convention in Byzantine Descriptions of Works of Art», Dumbarton Oaks Papers 28 (1974), σ. 111-140. • MAGUIRE Η., Earth and Ocean. The Terrestrial World in Early Byzantine Art, University Park και Λονδίνο 1987, σ. 74-76. • NILSSON Ι., «Narrating Images in Byzantine Literature: The Ekphraseis of Konstantinos Manasses», Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 55 (2005), σ. 121-146. • NILSSON Ι., «Constantine Manasses, Odysseus, and the Cyclops: On Byzantine Appreciation of Pagan Art in the Twelfth Century», στο V. VAVRÍNEK, P. ODORICO, V. DRBAL (επιμ.), Ekphrasis: La représentation des monuments dans les littératures byzantine et byzantino-slaves. Réalités et imaginaires, Byzantinoslavica 69.3, Supplementum, 2011, σ. 123-136. 4. Βυζαντινά επιγράμματα περί κτισμάτων και έργων τέχνης • BROOKS S. T., «Poetry and Female Patronage in Late Byzantine Tomb Decoration: Two Epigrams by Manuel Philes», Dumbarton Oaks Papers 60 (2006), σ. 223-248. • ΗÖRADNER W. και RHOBY A. (επιμ.), Die kulturhistorische Bedeutung byzantinischer Epigramme: Akten des internationalen Workshop (Wien, 1.-2. Dezember 2006), Βιέννη 2008. • HOSTETLER B., «The Limburg Staurotheke. A Re-Assessment», Atanor 30 (2012), 7-12. • LOWDEN J., Early Christian and Byzantine Art, Λονδίνο κσι Νέα Υόρκη 1997, 220-225 (ελληνική μτφρ. 220-225). • MAGDALINO P. και NELSON R., «The Emperor in Byzantine Art of the Twelfth Century», Byzantinische Forschungen 8 (1982), 123-183: III (σ. 130-132)· XVI (σ. 154-160) [= P. MAGDALINO, Tradition and Transformation in Medieval Byzantium, Aldershot και Brookfield VT 1991, αρ. VI]. • MAGUIRE Η., «Epigrams, Art and the ‘Macedonian Renaissance’», Dumbarton Oaks Papers 48 (1994), σ. 105-155. • MAGUIRE Η., Image and Imagination: The Byzantine Epigram as Evidence for Viewer Response, Τoronto, 1996. • PENTCHEVA B.V., Containers of Power: Relics and Eunuchs in Byzantium, Res. Anthropology and Aesthetics 51 (2007), 108-120. • RHOBY A., Byzantinische Epigramme auf Fresken und Mosaiken, Βιέννη 2009. • RHOBY A., Byzantinische Epigramme auf Ikonen und Objekten der Kleinkunst, Βιέννη 2010. • RHOBY A., Byzantinische Epigramme auf Stein, Βιέννη 2014. Διαθέσιμο και στο http://hw.oeaw.ac.at/7601-5inhalt?frames=yes • SEVCENKO N.P., «The Limburg Staurothek and its Relics», στο Ρ. ΑΝΔΡΕΑΔΗ (επιμ.), Θυμίαμα. Στη μνήμη της Λασκαρίνας Μπούρα, Αθήνα 1994, 289-294 [= N.P. SEVCENKO, The celebration of Saints in Byzantine Art and Liturgy, Farnham και Burlington VT 2013, αρ. ΧVI]. • TALBOT A.M., «Epigrams in Context: Metrical Inscriptions on Art and Architecture of the Paleologan Era», Dumbarton Oaks Papers 53 (1999), σ. 75-90. Διαθέσιμο και στο http://www.doaks.org/resources/publications/dumbarton-oaks-papers/dop53/dp53ch5.pdf • TALBOT Α.Μ., «Epigrams of Manuel Philes on the Theotokos tes Peges and Its Art», Dumbarton Oaks Papers 48 (1994), σ. 135-165. 5. Τέχνη και ρητορική στο Βυζάντιο • HUNGER H., Βυζαντινή Λογοτεχνία. Η λόγια κοσμική γραμματεία των Βυζαντινών, Αθήνα 1987 (τομ. Α΄, Κεφάλαιο Δεύτερο: Ρητορική). • JAMES L. και WEBB R., «‘To Understand Ultimate Things and Enter Secret Places’: Ekphrasis and Art in Byzantium», Art History 14 (1991), σ. 1–17. • MAGUIRE H., «Truth and Convention in Byzantine Descriptions of Works of Art», Dumbarton Oaks Papers 28 (1974), 113-140 [= MAGUIRE H., Rhetoric, Nature and Magic in Byzantine Art, Aldershot και Brookfield VT 1998, αρ. 1]. • MAGUIRE H., Art and Eloquence in Byzantium, Princeton 1991. • WEBB R., «The Aesthetics of Sacred Space: Narrative, Metaphor and Motion in “Ekphraseis” of Church Buildings», Dumbarton Oaks Papers 53 (1999), σ. 59-74. 6. Κείμενο και εικόνα στα βυζαντινά ψαλτήρια • ANDERSON J.C., «On the Nature of the Theodore Psalter», The Art Bulletin 70/4 (Δεκέμβριος 1988), σ. 550-568. • CORRIGAN K.A., The ninth century Byzantine marginal psalters : Moscow, Historical Museum cod. 129, Mt. Athos, Pantokrator 61, Paris, Bibliotheque Nationale gr. 20, Ann Arbor MI 1984. • CORRIGAN K.A., Visual Polemics in the Ninth-Century Psalters, Cambridge και Νέα Υόρκη 1992. • CUTLER A., The Aristocratic Psalters in Byzantium, Παρίσι 1984. • IRMSCHER J., KAZHDAN A. και LOWDEN J.H., “Psalter”, Oxford Dictionary of Byzantium, Nέα Υόρκη και Οξφόρδη 1991, τομ. ΙΙΙ, σ. 1752-1754. • LOWDEN J., «Observations on Illustrated Byzantine Psalters», Art Bulletin 70 (1988), σ. 242-260. • Bibliothèque nationale de France, Gallica : Par. gr. 139 (= Paris psalter) http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b10515446x/f2.image • British Library, Digitised Manuscripts: The Theodore Psalter (British Library Additional MS 19352) http://www.bl.uk/manuscripts/FullDisplay.aspx?ref=Add_MS_19352 • SKREKAS D., «The Theodore Psalter», British Library. Medieval Manuscripts Blog (22 Μαρτίου 2012) http://britishlibrary.typepad.co.uk/digitisedmanuscripts/2012/03/the-theodore-psalter.html • ST. THOMAS A., «Art in the Margins: the Theodore Psalter», British Library. Medieval Manuscripts Blog (27 Ιουνίου 2015) http://britishlibrary.typepad.co.uk/digitisedmanuscripts/2015/06/art-in-the-margins-the-theodore-psalter.html • British Library, Sacred Texts: The Theodore Psalter http://www.bl.uk/onlinegallery/sacredtexts/theopsalter.html 7. Κείμενο και εικόνα στα εικονογραφημένα χειρόγραφα των Λειτουργικών ομιλιών του Γρηγορίου Ναζιανζηνού • BRUBAKER L., Politics, patronage, and art in ninth-century Byzantium: the Homilies of Gregory of Nazianzus in Paris (B.N. Gr. 510), Dumbarton Oaks Papers 39 (1985), σ. 1-13. • BRUBAKER L., «The Introduction of Painted Initials in Byzantium», Scriptorium 45/1 (1881), σ. 22-46. • BRUBAKER L., Vision and meaning in ninth-century Byzantium: image as exegesis in the homilies of Gregory of Nazianzus, Cambridge – New York 1999. • BRUBAKER L., When pictures speak: The incorporation of dialogue in the ninth-century miniatures of Paris gr. 510, The Word on the Page, Λονδίνο και Washington DC 1996 (Word and Image 12/1), 94-109. • ΓΑΛΑΒΑΡΗΣ Γ., Ελληνική Τέχνη. Ζωγραφική βυζαντινών χειρογράφων, Αθήνα 1995. • GALAVARIS G., The illustrations of the liturgical homilies of Gregory Nazianzenus, Princeton N.J. 1969. • DER NERSESSIAN S., The Illustrations of the Homilies of Gregory of Nazianzus: Paris Gr. 510. A Study of the Connections between Text and Images, Dumbarton Oaks Papers 16 (1962), σ. 195-228. • MAGUIRE H., A Murderer among the Angels: The Frontispiece Miniatures of Paris. Gr. 510 and the Iconography of the Archangels in Byzantine Art, στο R. OUSTERHOUT και L. BRUBAKER (επιμ.), The Sacred Image East and West, Urbana 1995, 63-71 [Maguire H., Rhetoric, Nature and Magic in Byzantine Art, Aldershot και Brookfield VT 1998, αρ. 10]. • Bibliothèque nationale de France, Gallica : Par. gr. 510 http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b84522082.r=grec 510 8. Κοσμικά κείμενα και τέχνη: η περίπτωση του έπους του Διγενή Ακρίτη Digenis Akritis: the Grotaferrata and Escorial Versions, εκδ. και μτφρ. E. JEFFREYS, Cambridge 1998. • CUTLER A., «Akritic imagery», Oxford Dictionary of Byzantium, Nέα Υόρκη και Οξφόρδη 1991, τομ. Ι, σ. 47-48. • ΕVANS H., «Digenis Akritis and a Middle Byzantine Rosette Casket in the Metropolitan Museum of Art», στο Bühl G., Cutler A. και Effenberger A. (επιμ.), Spätantike und byzantinische Elfenbeinbildwerke im Diskurs, Wiesbaden 2008, σ. 97-112. • FRANTZ A., «Akritas and the Dragons», Hesperia 10 (1941), σ. 9-13. Διαθέσιμο και στο http://www.ascsa.edu.gr/pdf/uploads/hesperia/146599.pdf. • FRANTZ A., «Digenis Akritas. A Byzantine epic and its illustrations», Byzantion 15 (1940-1941), σ. 87-91. • GRABAR A., Sculptures byzantines du moyen âge II (XIe-XIVe siècle), Παρίσι 1976 (αρ. 111). • JEFFREYS E.M., «Akritai», Oxford Dictionary of Byzantium, Nέα Υόρκη και Οξφόρδη 1991, τομ. Ι, σ. 47. • JEFFREYS E. M.,«Akritic songs», Oxford Dictionary of Byzantium, Nέα Υόρκη και Οξφόρδη 1991, τομ. Ι, σ. 48. • JEFFREYS E.M. και JEFFREYS M.M., «Digenes Akritas», Oxford Dictionary of Byzantium, Nέα Υόρκη και Οξφόρδη 1991, τομ. Ι, σ. 622-623. • MAGUIRE H., «The Profane Aesthetic in Byzantine Art and Literature», Dumbarton Oaks Papers 53 (1999), σ. 189-205. Διαθέσιμο και στο http://www.doaks.org/resources/publications/dumbarton-oaks-papers/dop53/dp53ch10.pdf. • MAGUIRE H., «Unofficial art and the resistance to Orthodoxy», στο P. STEPHENSON (επιμ.), The Byzantine World, Λονδίνο και Νέα Υόρκη 2010, σ. 320-333. • NOTOPOULOS J.A., «Akritan Imagery on Byzantine Pottery», Hesperia 33 (1964), σ. 108-133. Διαθέσιμο και στο http://www.ascsa.edu.gr/pdf/uploads/hesperia/147182.pdf. • ΠΑΖΑΡΑΣ Θ., «Κατάλογος χριστιανικών αναγλύφων πλακών εκ Θεσσαλονίκης με ζωμόρφους παραστάσεις», Βυζαντινά 9 (1977), 25-95 (αρ. 57). • PELEKANIDIS ST.,Un bas-relief byzantin de Digénis Akritas, Cahiers Archéologiques 8 (1956), σ. 215-227 [= ΠΕΛΕΚΑΝΙΔΗΣ ΣΤ., Μελέτες Παλαιοχριστιανικής και Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Θεσσαλονίκη 1977, σ. 145-161.