CHRISTIAN AND BYZANTINE ART AND ARCHAEOLOGY
| Title | ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ / CHRISTIAN AND BYZANTINE ART AND ARCHAEOLOGY |
| Code | Υ206 |
| Faculty | Theology |
| School | Social Theology and Christian Culture |
| Cycle / Level | 1st / Undergraduate |
| Teaching Period | Spring |
| Coordinator | Angeliki Trivyzadaki |
| Common | Yes |
| Status | Active |
| Course ID | 60005054 |
Programme of Study: UPS of School of Pastoral and Social Theology (2013-today)
Registered students: 246
| Orientation | Attendance Type | Semester | Year | ECTS |
|---|---|---|---|---|
| Core | Compulsory Course | 2 | 1 | 4 |
| Academic Year | 2020 – 2021 |
| Class Period | Spring |
| Faculty Instructors |
|
| Weekly Hours | 3 |
| Class ID | 600167248
|
Class Schedule
| Building | Θεολογική |
| Floor | Όροφος 1 |
| Hall | ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ Δ (94) |
| Calendar | Δευτέρα 11:00 έως 14:00 |
Course Type 2016-2020
- Scientific Area
Course Type 2011-2015
Specific Foundation / Core
Mode of Delivery
- Face to face
Digital Course Content
- e-Study Guide https://qa.auth.gr/en/class/1/600167248
- At the Website of the School: https://www.past.auth.gr/el/node/513
- eLearning (Moodle): https://elearning.auth.gr/course/view.php?id=13260
Language of Instruction
- Greek (Instruction, Examination)
Learning Outcomes
Upon successful completion of the course, students will:
1. know the most important monuments of Byzantine, postbyzantine and modern ecclesiastical art.
2. know how to describe and document a Christian and byzantine monument.
3. be able to deepen on and understand the historical and theological significance of the byzantine and postbyzantine monuments.
General Competences
- Retrieve, analyse and synthesise data and information, with the use of necessary technologies
- Work in an interdisciplinary team
- Generate new research ideas
- Appreciate diversity and multiculturality
- Demonstrate social, professional and ethical commitment and sensitivity to gender issues
- Be critical and self-critical
- Advance free, creative and causative thinking
Course Content (Syllabus)
During the course the byzantine and Christian monuments throughout the early Christian age, byzantine, post-byzantine and modern times are presented. Subsequently, the lesson turns to the historical and archaeological data that compose the science of byzantine and Christian archaeology.
1.Introduction to byzantine and Christian art and archaeology
2.Christian burial art
3.Church building during Early Christian period. Process of transition from the religious architecture of the Graeco-roman world to the ecclesiastical architecture of byzantine and Christian culture. Transition from the ecclesiastical home architecture of the early period to the Christian church building.
4.Painting during early christian period
5.Arts during Iconoclast age
6.Byzantine and Christian church building. The byzantine church and its theological documentation as far as its formation and its use is concerned-A.
7.Byzantine and Christian church building. The byzantine church and its theological documentation as far as its formation and its use is concerned-B.
8.Constructions inside church
9.The iconographic program of the byzantine art. Process of formation and theological documentation.
10.Christian art during the Turkish occupation. Survival of byzantine art.
11.Modern Greek Christian art. Proslipsis of byzantine art and development-A
12.Modern Greek Christian art. Proslipsis of byzantine art and development-B
13.Internship-visits and tours in byzantine churches, archaeological sites and museums of Greece.
Keywords
architecture, church building, iconoclasm, byzantine era, Ottoman era, ecclesiastical art
Educational Material Types
- Slide presentations
- Book
Use of Information and Communication Technologies
Use of ICT
- Use of ICT in Course Teaching
- Use of ICT in Communication with Students
Course Organization
| Activities | Workload | ECTS | Individual | Teamwork | Erasmus |
|---|---|---|---|---|---|
| Lectures | 39 | 1.6 | ✓ | ||
| Fieldwork | 30 | 1.2 | ✓ | ||
| Reading Assigment | 22 | 0.9 | ✓ | ||
| Exams | 15 | 0.6 | ✓ | ||
| Total | 106 | 4.2 |
Student Assessment
Student Assessment methods
- Oral Exams (Summative)
Bibliography
Course Bibliography (Eudoxus)
Ι.Στουφή-Πουλημένου, Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία και Τέχνη, εκδ. ΕΝΝΟΙΑ, Αθήνα 2020.
Additional bibliography for study
Ε. Αντωνιάδης, Έκφρασις της Αγίας Σοφίας, Αθήνα 1983 (ανατύπωση 1907).
Μ. Αχειμάστου-Ποταμιάνου, Βυζαντινές τοιχογραφίες, Ελληνική Τέχνη, Αθήνα 1994.
Μ. Αχειμάστου-Ποταμιάνου, Η μονή Φιλανθρωπηνών και η πρώτη φάση της μεταβυζαντινής ζωγραφικής, Αθήναι 1995.
I. Barnea, Το παλαιοχριστιανικόν θυσιαστήριον, Αθήναι 1940.
Σ.Βογιατζής, Συμβολή στην ιστορία της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής της Κεντρικής Ελλάδος κατά το 16ο αιώνα. Οι μονές του Αγίου Βησσαρίωνος (Δούσικο) και του Οσίου Νικάνορος (Ζάβορδα), Αθήνα 2000.
Π. Βοκοτόπουλος, Η κρητική ζωγραφική τον 16ο αιώνα, Αθήνα 1993.
Π. Βοκοτόπουλος, Βυζαντινές εικόνες, Ελληνική Τέχνη, Αθήνα 1995.
Ι. Βολονάκης, Τα παλαιοχριστιανικά βαπτιστήρια της Ελλάδος, Αθήναι 1976.
Γ. Γαλάβαρης, Ζωγραφική ελληνικών χειρογράφων, Ελληνική Τέχνη, Αθήνα 1995.
Μ. Γαρίδης, Μεταβυζαντινή ζωγραφική (1450-1600), μετάφραση από γαλλικά Αγγ. Γαρίδη, Αθήνα 2007.
Ν. Γκιολές, Παλαιοχριστιανική Τέχνη. Ναοδομία (π. 200-600), Αθήνα 1998.
Ν. Γκιολές, Ο βυζαντινός τρούλλος και το εικονογραφικό του πρόγραμμα (μέσα 6ου αι.-1204), Αθήνα 1990.
Ν. Γκιολές, Παλαιοχριστιανική Μνημειακή Ζωγραφική (π. 300-726), Αθήνα 1997.
Γ. Γούναρης, Εισαγωγή στην Παλαιοχριστιανική Αρχαιολογία: Αρχιτεκτονική, Θεσσαλονίκη 2000.
Γ. Γούναρης, Εισαγωγή στην Παλαιοχριστιανική Αρχαιολογία: Β΄ Ζωγραφική, Θεσσαλονίκη 2007.
Εικόνες της Κρητικής Τέχνης (Από τον Χάνδακα ως την Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη), Ηράκλειον 1993.
Ν. Ζίας, Φώτης Κόντογλου ζωγράφος, Αθήνα 1991.
Γ. Ζωγραφίδης, "Σχόλια πάνω στην τέχνη της μεταβυζαντινής ζωγραφικής στο νεοελληνικό κράτος και το Άγιον Όρος 18ος-19ος αι. (Ιδεολογικές ανακατατάξεις και θρησκευτική τέχνη)", Γρηγόριος ο Παλαμάς 74 (1991) 1019-1078.
Η βυζαντινή τέχνη μετά την τέταρτη σταυροφορία. Η Τέταρτη Σταυροφορία και οι επιπτώσεις της, Ακαδημία Αθηνών, Κέντρο Έρευνας της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης, Αθήνα 2007.
Μ. Καζαμία–Τσέρνου, Μνημειακή τοπογραφία της χριστιανικής Θεσσαλονίκης. Οι Ναοί: Α’ 4ος–8ος αι., Θεσσαλονίκη 2009.
Γ. Κόρδης, Ιεροτύπως. Η εικονολογία του Μ. φωτίου και η τέχνη της μεταεικονομαχικής περιόδου, Αθήνα 2002.
Απ. Μαντάς, Το εικονογραφικό πρόγραμμα του ιερού Βήματος των μεσοβυζαντινών ναών της Ελλάδας (843-1204), Αθήνα 2001.
Ε. Μαρκή, Η νεκρόπολη της Θεσσαλονίκης, στους υστερορωμαϊκούς και παλαιοχριστιανικούς χρόνους, Αθήνα 2006.
Π. Μιχελής, Αισθητική θεώρηση της βυζαντινής τέχνης, Αθήνα 1946.
Ο Μανουήλ Πανσέληνος και η εποχή του, Αθήνα 1999.
Χ. Μπούρας, Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα, Αθήνα 2001.
Α. Ξυγγόπουλος, Σχεδίασμα ιστορίας της θρησκευτικής ζωγραφικής μετά την άλωσιν, Αθήναι 1957.
Α. Ορλάνδος, Η ξυλόστεγος παλαιοχριστιανική βασιλική της μεσογειακής λεκάνης, Αθήναι 1952-1957.
Δ. Πάλλα, "Η Αθήνα στα χρόνια μετάβασης από την αρχαία λατρεία στη χριστιανική. Τα αρχαιολογικά δεδομένα", ΕΕΘΣΠΑ Κη΄(1989)7-86.
Μ. Παϊσίδου,Οι τοιχογραφίες του 17ου αιώνα στους ναούς της Καστοριάς. Συμβολή στη μελέτη της μνημειακής ζωγραφικής της Δυτικής Μακεδονίας, Αθήνα 2002.
Τ. Παπαμαστοράκης, Ο διάκοσμος του τρούλου των ναών της παλαιολόγειας περιόδου στη Βαλκανική χερσόνησο και την Κύπρο, Αθήνα 2001.
Ν. Πανσελήνου, Βυζαντινή ζωγραφική. Η βυζαντινή κοινωνία και οι εικόνες της.
Α. Παπδόπουλος-Κεραμεύς (επιμ.), Διονυσίου του εκ Φουρνά Ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης, Αγία Πετρούπολις 1909.
Χ. Πέννας, "Η αρχαιολογική μαρτυρία των κατακομβών της Μήλου", Πρακτικά Β΄ Επιστημονικής Ημερίδας¨Κατακόμβες της Μήλου, Μήλος 2008, Μήλος 2010, 97-122.
Γ. Πουλημένος, Η Ελλαδική ναοδομία στην περίοδο του νεοκλασικισμού (1830-1912), Αθήναι 1997.
Γ. Πουλημένος, Από τον Χριστιανικό Παρθενώνα στον Λύσανδρο Καυταντζόγλου, Αθήνα 2006.
Γ. Προκοπίου, Ο κοσμολογικός συμβολισμός στην αρχιτεκτονική του βυζαντινού ναού, Αθήναι 1981.
Α. Σέμογλου, "Οι αθωνικοί χοροί, χώροι δογματικών διατυπώσεων: Νέοι εικονογραφικοί χειρισμοί κατά τον 16ο αιώνα)
και το ερμηνευτικό τους περιεχόμενο", Πρακτικά διεθνούς συνεδρίου "Το Άγιον Όρος στον 15ο και 16ο αιώνα", Θεσσαλονίκη 25-27 Νοεμβρίου 2011,Θεσσαλονίκη 2012, 345-365.
Α. Σέμογλου, "Η τέχνη του Αγίου Όρους κατά τον 15ο και 16ο αιώνα", Το Άγιον Όρος στον 15ο και 16ο αιώνα. Από την κρίση στην Αναγέννηση, Θεσσαλονίκη 2011,171-249.
Ι. Στουφή-Πουλημένου, Το φράγμα του ιερού βήματος στα παλαιοχριστιανικά μνημεία της Ελλάδος, Αθήναι 1999.
Ι. Στουφή-Πουλημένου, Από τους Ναζαρηνούς στον Φ. Κόντογλου. θέματα νεοελληνικής εκκλησιαστικής ζωγραφικής, Αθήνα 2007.
Α. Τάντσης, Η αρχιτεκτονική σύνθεση στο Βυζάντιο. Εισαγωγή, Θεσσαλονίκη 2012.
Α. Τριβυζαδάκη, "Η χρήση του τέμπλου στο χριστιανικό ναό", Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής/Τμ. Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας 8 (2002) 300-331.
Α. Τριβυζαδάκη, "Η θρησκευτική ζωγραφική του 19ου αι. και ένας σύγχρονος ιεράρχης", Β΄ Επιστημονικό Συμπόσιο Νεοελληνικής Εκκλησιαστικής Τέχνης, Αθήνα, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, 26-27 Νοεμβρίου 2010, Πρακτικά, Αθήνα 2012, 359-375.
Α. Τριβυζαδάκη, Η βυζαντινή Θεσσαλονίκη του Πέτρου Παπαγεωργίου Α΄, Κόσμος - Επιστημονικό Περιοδικό του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας Α.Π.Θ. - Μονογραφίες 6, Θεσσαλονίκη 2018.
Γ. Τσιγάρας, Οι ζωγράφοι Κωνσταντίνος και Αθανάσιος. Το έργο τους στο Άγιον Όρος (1752–1783), Αθήνα 2003.
Γ. Τσιγάρας, Εικόνα και Λόγος. Εικονολογικά σχόλια στον Οδηγό του Αναστασίου Σιναΐτη, Ξάνθη 1999.
Γ. Τσιγάρας, Η εικονολογία του Θεοδώρου Στουδίτη, Θεσσαλονίκη 2011.
Γ. Τσιγάρας, Μελέτες ιστορίας της µεταβυζαντινής τέχνης, Θεσσαλονίκη 2013.
Ι.B. Φριλίγκος, Ο αγιογράφος Κωνσταντίνος Φανέλλης και το έργο του, Αθήνα 2005.
Ε. Χαλκιά, "Τράπεζες μαρτύρων. Η σημασία του όρου και η τύχη του στην ελληνική βιβλιογραφία", ΔΧΑΕ περ. Δ΄, τ. ΙΔ΄(1987-1988) 101-106.
Α. Χαραλαμπίδης, Συμβολή στη μελάτη της επτανησιακής ζωγραφικής του 18ου και 19ου αι., Ιωάννινα 1978.
Μ. Χατζηδάκης-Ε. Δρακοπούλου, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1830), Αθήνα 1997.
Ν. Χατζηδάκη, Βυζαντινά ψηφιδωτά, Ελληνική Τέχνη, Αθήνα 1994.
Γ. Χατζούλη, Ο τοιχογραφικός διάκοσμος της λιτής του καθολικού της μονής Βαρλαάμ Μετεώρων. Συμβολή στη μελέτη της μεταβυζαντινής ζωγραφικής του 16ου αιώνα, Ιωάννινα 1998.
B. Brenk, Spaetantike und fruehes Christentum: Propylaeen Kunstgeschichte, Frankfurt-Berlin-Wien 1977.
A. Bryer-J. Herrin (επιμ.), Iconoclasm, 9th Spring Symposium of Byzantine Studies, University of Birmingham, March 1975), Birmingham 1977, 35-44.
H.C. Butler, Early churches in Syria, Princeton 1929.
J. Crowfoot, Early churches in Palestine, London 1941.
F.W. Deichmann, Ravenna I, II, III, Wiesbaden 1969-1978.
Sh. Gerstel, Beholding the Sacred Mysteries. programs of the Byzantine Sanctuary, Seattle-London 1999.
A. Grabar, La peinture byzantine, Paris 1953.
A. Grabar, Le premier art chretien (200-395), Paris 1956.
A. Grabar. Martyrium, I-II, Paris 1946.
P.H.F. Jakobs, Die fruhchristlichen Ambone Griechenlands, Bonn 1987.
A. Kaldellis, The Christian Parthenon. Classicism and Pilgrimage in Byzantine Athens, New York 2009.
S. Kalopissi-Verti, Dedicatory Inscriptions and Donor Portraits in thirteenth century churches of Greece, Wien 1992.
J. Lassus-G. Tchalenko, "Ambo syriens", CahArch 5 (1951) 75-102.
J. Lowden, Early Christian and Byzantine Art, London 1997.
H. Maguire, Saints and their images in Byzantium, Princeton 1996.
C. Mango, Byzantine Architecture, New York 1976.
C. Mango, Sources and documents: the art of byzantine Empire (312-1453), Engelwood Cliffs 1972.
O. Marucchi, Le Catacombe romane, Roma 1933.
Th. Mathews, The early churches of Constantinople. Architecture and Liturgy, London 1971.
D. Mouriki, "Stylistic Trends in Monumental Painting of Greece during the eleventh and twelfth centuries", DOP 34-35 (1980-1981) 77-124.
A. Perkins, The Art of Dura-Europos, Oxford 1973.
K.M. Skawran, The development of Middle Byzantine Fresco Painting in Greece, Pretoria 1982.
A.-J. Stylianou, The painted Churches of Cyprus, Cyprus 1964.
P. Testini, Archeologia Cristiana, Bari 1980.
P. Testini, Le catacombe e gli antichi cimitero cristiani in Roma, Bologna 1966.
Chr. Walter, Art and Ritual of the Byzantine Church, London 1982.
K. Weitzmann, Byzantine Manuscript and Icon Painting Illumination. Studies in Classical and Byzantine Manuscript Illumination, Chicago-London 1971.
K. Weitzmann, The Monastery of Saint Catherine at Mount Sinai, The Icons, I, Princeton 1976.
K. Weitzmann, Age of Spirituality: Late Antique and Early Christian Art, 3rd to 7th century, New York 1979.
J.A. Wilpert, Die Malereien der Katakomben Roms, Freiburg 1903.
Last Update
07-04-2021
