Μ. Μερλώ-Ποντύ, Φαινομενολογία της αντίληψης
| Τίτλος | Μ. Μερλώ-Ποντύ, Φαινομενολογία της αντίληψης / M. Merleau-Ponty, Phenomenology of Perception |
| Κωδικός | ΦΣΜ 123 |
| Σχολή | Φιλοσοφική |
| Τμήμα | Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής |
| Κύκλος / Επίπεδο | 2ος / Μεταπτυχιακό |
| Περίοδος Διδασκαλίας | Χειμερινή/Εαρινή |
| Υπεύθυνος/η | Δημήτριος Αθανασάκης |
| Κοινό | Όχι |
| Κατάσταση | Ενεργό |
| Course ID | 600014169 |
Πρόγραμμα Σπουδών: 2014 Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Φιλοσοφίας
Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 23
| Κατεύθυνση | Τύπος Παρακολούθησης | Εξάμηνο | Έτος | ECTS |
|---|---|---|---|---|
| Ιστορία της Φιλοσοφίας | Επιλογής | Χειμερινό/Εαρινό | - | 10 |
| Συστηματική Φιλοσοφία | Κατ' Επιλογήν Υποχρεωτικά | Χειμερινό/Εαρινό | - | 10 |
| Τίτλος | Μ. Μερλώ-Ποντύ, Φαινομενολογία της αντίληψης |
| Ακαδημαϊκό Έτος | 2017 – 2018 |
| Περίοδος Τάξης | Εαρινή |
| Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ | |
| Ώρες Εβδομαδιαία | 3 |
| Ώρες Συνολικά | 36 |
| Class ID | 600100053
|
Τρόπος Παράδοσης
- Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
- e-Οδηγός Σπουδών https://qa.auth.gr/el/class/1/600100053
- Στον ιστοχώρο του Τμήματος: www.edlit.auth.gr
- eLearning (Moodle): https://elearning.auth.gr/course/view.php?id=10187
Erasmus
Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές
προγραμμάτων ανταλλαγής.
Γλώσσα Διδασκαλίας
- Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
- Αγγλικά (Εξέταση)
- Γαλλικά (Εξέταση)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση:
- να κατανοούν τις βασικές έννοιες, το φιλοσοφικό περιεχόμενο και τις θεωρητικές συνέπειες της Φαινομενολογίας του Merleau-Ponty.
- να αναγνωρίζουν/εντοπίζουν την πρωτοτυπία της Φαινομενολογίας του Merleau-Ponty σε σχέση τόσο με τη φιλοσοφική παράδοση όσο και με τις φαινομενολογικές προσεγγίσεις του Husserl και του Heidegger.
- να εμβαθύνουν στην έρευνα επιμέρους προβλημάτων της Φαινομενολογίας του Merleau-Ponty με την κατάλληλη μεθοδολογία.
- να αξιοποιούν μαθησιακά και ερευνητικά τη σχετική ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία.
Γενικές Ικανότητες
- Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
- Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
- Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
- Λήψη αποφάσεων
- Αυτόνομη εργασία
- Ομαδική εργασία
- Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
- Σχεδιασμός και διαχείριση έργων
- Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
- Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον
- Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
- Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
«Τι είναι η φαινομενολογία; Μπορεί να φανεί παράξενο ότι χρειάζεται ακόμα να τεθεί το ερώτημα, μισό αιώνα μετά τα πρώτα έργα του Χούσερλ (Husserl). Ωστόσο κάθε άλλο παρά έχει επιλυθεί. Η φαινομενολογία είναι η μελέτη των ουσιών, όλα δε τα προβλήματα συνοψίζονται κατ’ αυτήν στον ορισμό των ουσιών, όπως, για παράδειγμα, της ουσίας της αντίληψης ή της ουσίας της συνείδησης. Όμως η φαινομενολογία είναι επίσης μια φιλοσοφία η οποία επανατοποθετεί τις ουσίες μέσα στην ύπαρξη και θεωρεί ότι η αφετηρία για να κατανοήσουμε τον άνθρωπο και τον κόσμο δεν μπορεί να είναι άλλη από τη “γεγονότητά” τους. Είναι μια υπερβατολογική φιλοσοφία που θέτει σε αναστολή τις βεβαιώσεις της φυσικής στάσης προκειμένου να τις κατανοήσει, αλλά είναι επίσης μια φιλοσοφία για την οποία ο κόσμος είναι πάντα “ήδη εκεί” πριν από τον αναστοχασμό, ως αναπαλλοτρίωτη παρουσία, και που στόχος όλης της προσπάθειάς της είναι να ξαναβρεί αυτή την αφελή επαφή με τον κόσμο, για να της δώσει επιτέλους μια φιλοσοφική καταστατική θέση», Μ. Μερλώ-Ποντύ, Φαινομενολογία της αντίληψης, μτφρ. Κ. Καψαμπέλη, σελ. 15.
Στόχος του μαθήματος είναι η κριτική παρουσίαση της εκτενούς φιλοσοφικής έρευνας που διεξάγει ο Μερλώ-Ποντύ με στόχο την απάντηση στο ερώτημα «Τι είναι η φαινομενολογία;». Πρόκειται για μία έρευνα που ξεκινά «επιστρέφοντας στα φαινόμενα» για να εξετάσει στη συνέχεια την έννοια του σώματος και του «ιδιοσώματος» (corps propre), την έννοια του «αντιληπτού κόσμου» (monde perçu) και του «βιωμένου χώρου» (espace vécu) και, τέλος, το «είναι-δι’-εαυτό» (être-pour-soi) και το «είναι-στον-κόσμο» (être-au-monde). Στο τρίτο και τελευταίο μέρος της έρευνας, στο οποίο εξετάζονται διαδοχικά το Cogito, η χρονικότητα και η ελευθερία, εισάγεται, εκτός από την έννοια της διυποκειμενικότητας, η έννοια του «ολικού είναι μου» (mon être total), δηλαδή μιας ψυχολογικής και ταυτόχρονα ιστορικής δομής η οποία όχι μόνο δεν εμποδίζει την πρόσβασή μου στον κόσμο, αλλά αντίθετα συνιστά αφενός το μόνο μέσο που διαθέτω για να επικοινωνήσω με τον κόσμο και αφετέρου την αναγκαία αφετηρία της ελευθερίας μου. Για τον Μερλώ-Ποντύ, το εγώ δεν είναι παρά μία «ορισμένη σημασία της φύσης και της ιστορίας»· για αυτόν ακριβώς τον λόγο οφείλει να γίνεται πλέον αντιληπτό ως εξωτερικότητα μάλλον παρά ως εσωτερικότητα: «Τίποτα δεν με καθορίζει έξωθεν, όχι επειδή τίποτα δεν μου εγείρει αξιώσεις, αλλά αντίθετα επειδή είμαι εξαρχής έξω από μένα (hors de moi) και ανοιχτός στον κόσμο», όπ.π., σελ. 751.
Λέξεις Κλειδιά
Φαινομενολογία, αντίληψη, διυποκειμενικότητα, σώμα, φυσικός κόσμος, ανθρώπινος κόσμος, συνείδηση, χρονικότητα, ελευθερία
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
- Σημειώσεις
- Πολυμεσικό υλικό
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
- Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
- Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
- Χρήση Τ.Π.Ε. στην Αξιολόγηση των Φοιτητών
Περιγραφή
Αξιοποίηση των εκπαιδευτικών δυνατοτήτων του elearning.auth, επικοινωνία με τους φοιτητές μέσω διαδικτύου.
Οργάνωση Μαθήματος
| Δραστηριότητες | Φόρτος Εργασίας | ECTS | Ατομικά | Ομαδικά | Erasmus |
|---|---|---|---|---|---|
| Διαλέξεις | 125 | 5 | ✓ | ✓ | |
| Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων | 75 | 3 | ✓ | ✓ | |
| Συγγραφή εργασίας / εργασιών | 50 | 2 | ✓ | ✓ | |
| Σύνολο | 250 | 10 |
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου.
Γραπτή εργασία και παρουσίαση στην τάξη στη διάρκεια του εξαμήνου.
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
- Γραπτή Εξέταση με Ερωτήσεις Εκτεταμένης Απάντησης (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
- Γραπτή Εργασία (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
- Δημόσια Παρουσίαση (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Μερλώ-Ποντύ M., Φαινομενολογία της αντίληψης, μτφρ. Κ. Καψαμπέλη, Αθήνα, Νήσος, 2016 [Phénoménologie de la perception, Paris, Gallimard, 1945].
Baldwin T., Reading Merleau-Ponty: On Phenomenology of Perception, London and New York, Routledge, 2007.
Barbaras R., De l’être au phénomène. Sur l’ontologie de Merleau-Ponty, Paris, Millon, 1993.
― Le tournant de l’expérience: Recherches sur la philosophie de Merleau-Ponty, Paris, Vrin, 1998.
Carman T., Merleau-Ponty, London and New York, Routledge, 2008.
Carman T., Hansen M. B. N. (eds.), The Cambridge Companion to Merleau-Ponty, Cambridge, UK, Cambridge University Press, 2005.
Courtine J.-F., La cause de la phénoménologie, Paris, Presses Universitaires de France, 2007.
Dastur F., La phénoménologie en questions. Langage, altérité, temporalité, finitude, Paris, Vrin, 2004.
Desanti J.-T., Introduction à la phénoménologie, Paris, Gallimard, 1994.
Hass L., Merleau-Ponty’s Philosophy, Bloomington and Indianapolis, Indiana University Press, 2008.
Jacobson K., Russon J. (eds.), Perception and its development in Merleau-Ponty’s Phenomenology, Toronto, Buffalo, London, University of Toronto Press, 2017.
Janicaud D., La phénoménologie dans tous ses états, Paris, Gallimard, 2009.
Marion J.-L., Étant donné. Essai d’une phénoménologie de la donation, 4e éd. revue et augmentée, Paris, Presses Universitaires de France, 2013 (1e éd., 1997).
― Reprise du donné, Paris, Presses Universitaires de France, 2016.
Romano C., L’événement et le monde, Paris, Presses Universitaires de France, 1998.
― Il y a, Paris, Presses Universitaires de France, 2003.
― Au cœur de la raison, la phénoménologie, Paris, Gallimard, 2010.
Saint Aubert E. de, Le scénario cartésien: Recherches sur la formation et la cohérence de l’intention philosophique de Merleau-Ponty, Paris, Vrin, 2005.
Schmidt J., Maurice Merleau-Ponty: Between phenomenology and structuralism, London, Macmillan, 1985.
Τελευταία Επικαιροποίηση
26-09-2017
