Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Oι φοιτήτριες / φοιτητές που θα παρακολουθήσουν το μάθημα αναμένεται ότι θα:
α) κατανοήσουν τις κυριότερες θεωρητικές και μεθοδολογικές μετατοπίσεις που παρατηρούνται στο πλαίσιο της ελληνικής εθνογραφίας
β) είναι σε θέση να συσχετίσουν τις παραπάνω μετατοπίσεις με ευρύτερες εξελίξεις που έλαβαν χώρα στον κλάδο της κοινωνικής και πολιτισμικής ανθρωπολογίας από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 μέχρι τις μέρες μας
γ) εξοικειωθούν με τις μεθόδους και τις τεχνικές της ανθρωπολογικής επιτόπιας έρευνας και τις ιστορικής εθνογραφίας, καθώς και με τις συμβάσεις της εθνογραφικής γραφής
δ) γνωρίσουν τον κώδικα δεοντολογίας της εθνογραφικής έρευνας
ε) ασκηθούν στην κριτικό και γραπτό και προφορικό σχολιασμό εθνογραφικών κειμένων
στ) είναι σε θέση να σχεδιάσουν και να φέρουν εις πέρας μια μικρής κλίμακας επιτόπια εθνογραφική έρευνα ή μια άσκηση στην ιστορική εθνογραφία
Περιεχόμενο Μαθήματος
Οι μετατοπίσεις που παρατηρούνται κατά τη διάρκεια της ιστορίας της ελληνικής εθνογραφίας αποτυπώνουν ευρύτερες θεωρητικές και μεθοδολογικές εξελίξεις στο εσωτερικό του κλάδου της κοινωνικής και πολιτισμικής ανθρωπολογίας και ταυτόχρονα συνιστούν ένα πρίσμα για την κριτική ανάλυση των σχέσεων αυτών. Συμφραζόμενο της ανάδυσης της ελληνικής κοινωνίας ως αντικειμένου εθνογραφικής έρευνας κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 ήταν η ευρύτερη στροφή του ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος προς τη μελέτη «σύνθετων κοινωνιών» στην κατηγορία των οποίων ανήκαν και οι κοινωνίες της Μεσογείου. Όπως και οι εθνογραφικές προσεγγίσεις της Μεσογείου, η εμβληματική εθνογραφία του John Campbell για τους Σαρακατσάνους της Ηπείρου επικεντρώθηκε στο αξιακό σύστημα της τιμής και της ντροπής ως αρχή που διέπει την οργάνωση των οικογενειών και των συγγενειακών έμφυλων σχέσεων στο εσωτερικό της κοινότητας, καθώς και της κοινότητας με διπλανά χωριά και με το κράτος. Οι περισσότεροι μεταγενέστεροι εθνογράφοι ακολούθησαν το παράδειγμα του Campbell επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον τους στη μελέτη της αγροτικής Ελλάδας. Ωστόσο, αποστασιοποιήθηκαν από το δομο-λειτουργιστικό παράδειγμα και την παράδοση της ολιστικής εθνογραφίας, μελέτησαν τις κατά φύλα και ταξικές σχέσεις και ιεραρχίες ως παράγοντες ανισοτήτων στο εσωτερικό των τοπικών κοινοτήτων και προσέγγισαν τον επίσημο εθνικό λόγο και τις πρακτικές του κράτους ως μηχανισμoύς εξουσίας που ασκείται στο τοπικό επίπεδο. Οι μεταγενέστεροι εθνογράφοι χρησιμοποίησαν νεότερες αναλυτικές έννοιες όπως ήταν αυτή του κοινωνικού φύλου, εμπνεύστηκαν από καινοτόμες για την εποχή τους ανθρωπολογικές θεωρίες, πειραματίστηκαν με «ανορθόδοξες» μεθοδολογικές πρακτικές, όπως ήταν η «εθνογραφία οίκοι», και πολύ συχνά συνδύασαν τη συγχρονική εθνογραφική καταγραφή με συλλογή ιστορικού υλικού. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 το πεδίο της εθνογραφικής έρευνας διευρύνθηκε ώστε να περιλαμβάνει τις πόλεις και σταδιακά το εθνογραφικό ενδιαφέρον άρχισε να επικεντρώνεται σε άρχισε να επικεντρώνεται σε επίκαιρα θέματα όπως οι διαστάσεις και οι επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης, η πολιτική των εθνοτικών και σεξουαλικών ταυτοτήτων, οι νέες μορφές οικογένειας και οι χρήσεις νέων αναπαραγωγικών τεχνολογιών. Δεδομένου ότι στις μέρες μας η διεθνής οικονομική και κρίση, η υποχρεωτική μετανάστευση και οι προσφυγιά βρίσκονται στο επίκεντρο της ανθρωπολογικής προβληματικής, η Ελλάδα αποτελεί εξαιρετικά γόνιμο πεδίο εθνογραφικής έρευνας.
Λέξεις Κλειδιά
Εθνογραφία της Ελλάδας, Μεσογειακή εθνογραφία, Ιστορική εθνογραφία, ολιστική εθνογραφία, πολυτοπική εθνογραφία, παγκοσμιοποίηση, οικονομική κρίση
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Cabot, Heath
2015 At the Doorstep of Europe. Asylum and Citizenship in Greece. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Campbell, J.
1964 Honour, Family and Patronage. A Study of Institutions and Moral Values in a Greek Mountain Community. Οξφόρδη: Oxford University Press.
Γκέφου-Μαδιανού, Δ. (επιμ.),
1998 Ανθρωπολογική Θεωρία και Εθνογραφία. Σύγχρονες Τάσεις. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Dalakoglou, D. και Aggelopoulos, G. (επιμ),
2017 Critical Times in Greece. Anthropological Engagement with the Crisis. Nέα Υόρκη και Λονδίνο: Routledge.
Davis, J.
1977 People of the Mediterranean. An Essay in Comparative Social Anthropology. Λονδίνο: Routledge.
Herzfeld, M.
2001 Anthropology: Theoretical Practice in Culture and Society. Oξφόρδη: Blackwell.
Herzfeld, M.
Herzfeld, M.
1998 Η Ανθρωπολογία μέσα από τον Καθρέφτη. Κριτική Εθνογραφία της Ελλάδας και της Ευρώπης. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Herzfeld, M.
1991 A Place in History. Social and Monumental Time in a Cretan Town. Πρίνστον: Princeton University Press.
Ηirschon, R.
2004 Κληρονόμοι της Μικρασιατικής Καταστροφής. Η Κοινωνική Ζωή των ΜΙκρασιατών Προσφύγων στον Πειραιά. Αθήνα: Μ.Ι.Ε.Τ.
Mazower, Mark (επιμ.),
2008 Modern Greece. Essays in Honor of John Campbell. Λονδίνο: Hurst.
Παπαταξιάρχης, Ε. και Θ. Παραδέλλης (επιμ.)
1992 Ταυτότητες και Φύλο στη Σύγχρονη Ελλάδα. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Παπαταξιάρχης, Ε. και Θ. Παραδέλλης (επιμ.),
2006 Περιπέτειες της Ετερότητας. Η Παραγωγή της Πολιτισμικής Διαφοράς στη Σημερινή Ελλάδα. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Ρόμπου, Μαρίκα
2016 Επιτηρούμενες Ζωές. Μουσική, Χορός και η Διαμόρφωση της Υποκειμενικότητας στη Μακεδονία. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.