Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Για τη σχέση της αρχαιότητας με τη Δύση
Bolgar R. R. (επιμ.) (1971), Classical Influences on European Culture 500-1500, Καίμπριτζ: CUP.
________________ (1976), Classical Influences on European Culture 1500-1700, Καίμπριτζ: CUP.
________________ (1979), Classical Influences on European Culture 1650-1870, Καίμπριτζ: CUP.
Γιακωβάκη Νάσια (2006), Ευρώπη μέσω Ελλάδας: μια καμπή στην ευρωπαϊκή αυτοσυνείδηση (17ος-18ος αι.), Αθήνα: Εστία.
Goldhill S. (2006), Έρωτας και τραγωδία: Πώς ο αρχαίος κόσμος διαμορφώνει τη ζωή μας, μτφ. Κ. Τριανταφυλλοπούλου, Αθήνα: Πατάκης,
Settis Salvatore (2006), Το μέλλον του “κλασικού”, μτφ. Α. Γιακουμακάτος, Αθήνα: Νεφέλη.
Taplin Oliver (1992), Ελληνικόν πυρ, Αθήνα: Καστανιώτης
Pol-Droit R. (επιμ.) (1992), Οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι και εμείς: η επικαιρότητα του αρχαίου κόσμου, Αθήνα: Εκδ. Αλεξάνδρεια
Κυρτάτας, Δ. (2002), Κατακτώντας την αρχαιότητα, Αθήνα: Πόλις
Για την πρόσληψη του αρχαίου δράματος στη Δύση
Easterling P. (επιμ.) (2007), Οδηγός για την αρχαία ελληνική τραγωδία του Παν/μίου του Καίμπριτζ, μτφ. Κ. Βαλάκας & Λ. Ρόζη, Ηράκλειο: ΠΕΚ (βλ. τα κείμενα στο Μέρος Γ’: “Πρόσληψη”, σσ. 317-483).
Flashar Η. (1991), Inszenierung der Antike: Das griechische Drama auf der Bühne der Neuzeit 1585-1990, Μόναχο: C.H.Beck.
Hall E., F. Macintosh & A. Wrigley (επιμ.) (2004), Dionysus since 69: Greek Tragedy at the Dawn of the Millenium, Οξφόρδη: ΟUP
Macdonald M. (1993), Αρχαίος ήλιος, νέο φως: το αρχαίο ελληνικό δράμα στη σύγχρονη σκηνή, μτφ. Παύλος Μάτεσις, Αθήνα: Εστία.
Macintosh Fiona (2007) , «Η τραγωδία επί σκηνής: θεατρικές παραστάσεις τον δέκατο ένατο και τον εικοστό αιώνα», στο: P. E. Easterling (επιμ.), Οδηγός για την αρχαία Ελληνική τραγωδία: από το Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ, μτφ. Κ. Βαλάκας και Λ. Ρόζη, Hράκλειο: Π.Ε.Κ., Ηράκλειο, σ. 429-482.
Μαυρομούστακος Πλ. (επιμ.) (1999), Παραστάσεις αρχαίου ελληνικού δράματος στην Ευρώπη κατά τους νεότερους χρόνους, Αθήνα: Καστανιώτης.
Μερκούρης Σ. (επιμ.) (1993), Το αρχαίοελληνικό θέατρο: η επίδρασή του στην Ευρώπη, Θεσσαλονίκη: ΚΑΠΟΝ.
Μιχελάκης Π. (2008), “Η θεατρική πρόσληψη της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας”, στο: Mαρκαντωνάτος Α. & Χ. Τσαγγάλης (επιμ.), Αρχαία ελληνική τραγωδία: θεωρία και πράξη, Αθήνα: Gutenberg, σσ. 609-635.
Mueller M. (1980), Children of Oedipus and Other Essays on the Imitation of Greek Tragedy 1550-1800, Τορόντο, Μπάφαλο & Ν.Υ.: University of Toronto Press. [Το βιβλίο υπάρχει ολόκληρο, και μάλιστα αναθεωρημένο και εμπλουτισμένο με νέα κεφάλαια, με ελεύθερη πρόσβαση στο http://www.stoa.org/hopper/text.jsp?doc=Stoa:text:2003.01.0001:chapter=1]
Patsalidis S. & E. Sakellaridou (επιμ.), (1999), (Dis)Placing Classical Greek Theatre, Θεσσαλονίκη: University Studio Press
Σταθουλοπούλου Κ., “Ρωσία 1890-1910: Η ρωσική καινοτομία συναντά το αρχαίο δράμα”, στο: Συλλ. τόμος (2005), Ευαγγελικά (1901)–Ορεστειακά (1903), Νεωτερικές πιέσεις και κοινωνικές αντιστάσεις, Πρακτικά συμποσίου (Αθήνα, 31 Οκτ. - 1 Νοεμ. 2003), Αθήνα: Εταιρεία σπουδών νεοελληνικού πολιτισμού και γενικής παιδείας, 87-92. [Στο ίδιο, βλ. ακόμη: Τ. Τσαμούρη, “Αγγλία, Γερμανία”, ο.π., 93-107 και Ν. Φώσκολου, “Γαλλία, Ιταλία”, ο.π., 109-127]
Walton J. M. (2007), Το αρχαίο ελληνικό θέατρο επί σκηνής, μτφ. Κ. Αρβανίτη & Β. Μαντέλη, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα (ιδ. Mέρος Ε’, “Αναβίωση”, σσ. 381-511).
Wiles, D. (2009), Το αρχαίο ελληνικό δράμα ως παράσταση: μια εισαγωγή, μτφ. Ελ. Οικονόμου, θεώρ. μτφ. Κ. Σκλαβενίτη, Αθήνα: ΜΙΕΤ (κεφ. “Η πρόσληψη”, 311-360).
Για την πρόσληψη της αρχαιότητας και του αρχαίου δράματος στη νεότερη Ελλάδα
Καγιαλής Τ. (2007), Η επιθυμία για το μοντέρνο: δεσμεύσεις και αξιώσεις της λογοτεχνικής διανόησης στην Ελλάδα του 1930, Αθήνα: Βιβλιόραμα (ιδ. Μέρος τρίτο: “Ελληνικότητα και μοντερνισμός”)
Ματθιόπουλος Ευγένιος Δ. (2005), Η τέχνη πτεροφυεί εν οδύνη: η πρόσληψη του νεορομαντισμού στο πεδίο της ιδεολογίας, της θεωρίας της τέχνης και της τεχνοκριτικής στην Ελλάδα, Αθήνα: εκδ. Ποταμός (ιδ. το κεφ. “Οι ελληνοκεντρικοί”, σσ. 441-460).Μαυρομούστακος Πλ. (2001), “Παραστάσεις αρχαίου ελληνικού δράματος και ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου”, στο: Δάφνη: τιμητικός τόμος στον Σ. Α. Ευαγγελάτο, Αθήνα: ERGO.
_____________ (2002), “Χρήσεις του αρχαίου ελληνικού δράματος στη νεώτερη Ελλάδα”, στο: Συλλ. τόμος, Οι χρήσεις της αρχαιότητας από τον νέο ελληνισμό (βλ. παρακάτω), σσ. 27-40
_____________, (2007) “Αυτό το τσιγάρο που δεν λέει να σβήσει”, Σύγχρονα θέματα 97 (2007)
_____________, (2008), “Περί διατηρητέων, αυθαιρέτων και άλλων κατασκευών. Ένας μικρός οδηγός του ορθού λόγου και των συνεπιεών του”, Σύγχρονα θέματα, 102 (2008), 5-10
___________, (2009), «Οι πειραγμένοι θεατές, το λαϊκό και το ήρεμο κοινό», Ελευθεροτυπία
Παπάζογλου Ελ. (2011), “(Κατα)χρήσεις της θεωρίας: με αφορμή μια ξένη Ηλέκτρα”, Σκηνή 2 (2011)
_____________ & K. Βαλάκας, “Επτά μυθικές αλήθειες για την τραγωδία: μικρός βιβλιογραφικός οδηγός”, Σκηνή 2 (2011)
_____________, (2014), Το πρόσωπο του πένθους: η Ηλέκτρα του Σοφοκλή ανάμεσα στο κείμενο και την παράσταση, Αθήνα: Πόλις.
Papazoglou Eleni, «Between Texts and Contexts: Moderns Against Ancients in the Reception of Ancient Tragedy in Greece (1900-1933)», στο: Dimitris Tziovas (επιμ.), Re-imagining the Past: Antiquity and Modern Greek Culture, Oxford University Press, Oxford 2014, σ. 209–228.Σιδέρης Γ. (1976), Το αρχαίο θέατρο στη νέα ελληνική σκηνή, 1817-1972, Αθήνα: Ίκαρος.
Συλλ. τόμος (2005), Ευαγγελικά (1901)–Ορεστειακά (1903), Νεωτερικές πιέσεις και κοινωνικές αντιστάσεις, Πρακτικά συμποσίου (Αθήνα, 31 Οκτ. - 1 Νοεμ. 2003), Αθήνα: Εταιρεία σπουδών νεοελληνικού πολιτισμού και γενικής παιδείας, σσ. 155-185 (ιδ. τα άρθρα: Ν. Σουζιούλη, “Από τον Αισχύλο στον Σωτηριάδη: η περιπέτεια μιας μεταφραστικής παραθλασης”· Έλ. Πατρικίου, “Το γλωσσικό ζήτημα ως πρόσχημα της ερμηνευτικής απορίας: Το παράδειγμα της σκηνικής αναβίωσης της τραγωδίας”, 155-185· Δ. Σπάθης, “Ο σκηνοθέτης και η παράσταση της Ορέστειας στο Βασιλικό Θέατρο”, 229-266)
Συλλ. τόμος (2002), Οι χρήσεις της αρχαιότητας από τον νέο ελληνισμό, Πρακτικά συμποσίου (Αθήνα, 14 & 15 Απριλίου 2000), Αθήνα: Εταιρεία σπουδών νεοελληνικού πολιτισμού και γενικής παιδείας.
Συλλ. τόμος (2003), Ευρώπη και νέος ελληνισμός, Πρακτικά συμποσίου (Αθήνα, 9-10 Νεομ. 2001), Αθήνα: Εταιρεία σπουδών νεοελληνικού πολιτισμού και γενικής παιδείας
Εισαγωγή στο αρχαίο θέατρο (ενότητες 3, 4, 5)
Baldry H.C. (1981), Tο τραγικό θέατρο στην αρχαία Eλλάδα, μτφ. Γ. Xριστοδούλου, Λ. Xατζηκώστα, Aθήνα: Kαρδαμίτσας.
Blume Η.-D. (1993), Εισαγωγή στο αρχαίο θέατρο, μτφ. Μ. Ιατρού, Αθήνα: ΜΙΕΤ.
Csapo E. & W. J. Slater (1994), The Context of Ancient Drama, Ann Arbor: The University of Michigan Press.
Csapo, E. & Miller, M.C. (επιμ.) (2007), The Origins of Theatre in Ancient Greece and Beyond: From Ritual to Drama, Καίμπριτζ: CUP.
Easterling P. E. (επιμ.) (2007), Οδηγός για την αρχαία ελληνική τραγωδία του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ, μτφ.-επιμ. Κ. Βαλάκας & Λ. Ρόζη, Ηράκλειο: ΠΕΚ (ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ τα κεφάλαια του πρώτου και δεύτερου μέρους).
Easterling P.E. & E. Hall (επιμ) (2002), Greek and Roman Actors: Aspects of an Ancient Profession, Καίμπριτζ: CUP.
Green R. & E. Handely (1996), Εικόνες από το αρχαίο ελληνικό θέατρο, μτφ. Μ. Μάντζιου, Ηράκλειο: ΠΕΚ.
Goldhill S. (1992), “The Great Dionysia and Civic Ideology”, στο Nothing to Do with Dionysos?, επιμ. F. Zeitlin & J. J. Winkler, Πρίνστον: PUP, 97-129. [σσ. στο BLACKBOARD υπάρχει μια πρόχειρη αλλά επαρκής μετάφραση αυτού του άρθρου]
Goldhill S. (2006), Έρωτας και τραγωδία: Πώς ο αρχαίος κόσμος διαμορφώνει τη ζωή μας, μτφ. Κ. Τριανταφυλλοπούλου, Αθήνα: Πατάκης (βλ. τα κεφάλαια: “Η αθηναϊκή δημοκρατία: Ο χάρτης αλλάζει” και “Ο καλός πολίτης”).
Gregory J. επιμ. (2005), A Companion to Greek Tragedy, Λονδίνο: Blackwell (ιδ. τα κεφάλαια στο Μέρος Ι: “Contexts”, σσ. 1-118, και Μέρος ΙΙ: “Elements”, σσ. 119-212. Κυρίως: J. Davidson, “Theatrical Production”, σσ. 194-212)
Hugoniot C. , F. Hurlet, και S. Milanezi (επιμ.), Le statut de l‘acteur dans l’Antiquité grecque et romaine, Tours: Presses universitaires François-Rabelais
Mαρκαντωνάτος Α. & Χ. Τσαγγάλης (επιμ.) (2008), Αρχαία ελληνική τραγωδία: θεωρία και πράξη, Αθήνα: Gutenberg (ιδ. τα κεφάλαια: Ch. Sourvinou-Inwood, “Αθηναϊκή θρησκεία και αρχαία ελληνική τραγωδία”, σσ. 117-148· I. Lada-Richards, “Η ανταπόκριση των θεατών στην αττική τραγωδία των κλασικών χρόνων: συναίσθημα και στοχασμός, ποικλία και ομοιογένεια”, σσ. 451-566)
Μέιερ Κριστιαν (1998), Η πολιτική τέχνη της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, Αθήνα: ΜΙΕΤ.
Moretti J.-C. (2004), Θέατρο και κοινωνία στην αρχαία Ελλάδα, μτφ. Ε. Δημητρακοπούλου & Κ. Μπούρας, Αθήνα: Πατάκης.
Παπάζογλου Eλ. (1999), “Aρχαίο ελληνικό δράμα”, λήμμα στο Eκπαιδευτική Eλληνική Eγκυκλοπαίδεια, τ. 28: Θέατρο, Kινηματογράφος, Mουσική, Xορος, Eκδοτική Aθηνών, 33-40.
________________ (2008β), “Αθηναϊκή δημοκρατία και θέατρο”, διάλεξη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του ΕΚΕΒΙ στην Έκθεση Βιβλίου του Πεκίνου
Σόμερσταϊν Άλαν (2008), Αρχαίο ελληνικό δράμα και δραματουργοί, μτφ. Α. Χρήστου & Ι. Παπαδοπούλου, Αθήνα: Μεταίχμιο (ιδ. Κεφ. 1: “Η ιστορία των δραματικών ειδών”
Taplin Oliver (1988), H αρχαία ελληνική τραγωδία σε σκηνική παρουσίαση, μετφ. B. Δ. Aσημομύτης, Aθήνα: Παπαδήμας (ιδ. το κεφάλαιο: “Eίσοδοι και Eξοδοι”)
Vernant J. P. και P. Vidal–Naquet (1991), Mύθος και τραγωδία στην αρχαία Eλλάδα, τομός 1, μτφ. Στ. Γεωργούδη και τόμος 2, μετφ. A. Tάττη, Aθήνα: Zαχαρόπουλος (ειδικά το κεφάλαιο στον πρώτο τόμο: “H ιστορική στιγμή της τραγωδίας”).
Vernant J. P. (2003), Ανάμεσα στον Μύθο και την Πολιτική, μτφ. Μ. Γιόση, Αθήνα: Σμίλη (ιδ. “Ένα θέατρο της πόλεως”, σσ. 469-484, “Οιδίπους, ο σύγχρονός μας;”, σσ. 485-518, “Πόσο επίκαιρη είναι η τραγωδία;”, σσ. 535-540 )
Walton J. M. (2007), Το αρχαίο ελληνικό θέατρο επί σκηνής, μτφ. Κ. Αρβανίτη & Β. Μαντέλη, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
Wiles, D. (2009), Το αρχαίο ελληνικο δράμα ως παράσταση: μια εισαγωγή, μτφ. Ελ. Οικονόμου, θεώρ. μτφ. Κ. σκλαβενίτη, Αθήνα: ΜΙΕΤ
Χουρμουζιάδης Ν. (1988), “Ένας αθηναίος θεατής στα εν άστει Διονύσια”, στο: Γ. Χουρμουζιάδης (επιμ.), “Μια μέρα…”: δεκαπέντε ιστορίες καθημερινότητας από τα αρχαία χρόνια ως την εποχή μας, Αθήνα: Εταιρεία σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, σσ. 3-36
_______________. (1998), Περι χορού: ο ρόλος του ομαδικού στοιχείου στο αρχαίο δράμα, Αθήνα: Καστανιώτης.
_______________ (2003), Όροι και μετασχηματισμοί στην αρχαία ελληνική τραγωδία, Αθήνα: Στιγμή.
Zeitlin F. & J. Winkler (επιμ) (1990), Nothing to Do with Dionysus?, Πρίνστον: Princeton University Press (ιδ. Longo Oddone, “The Theater of the Polis”, και Ober Josiah & B. Strauss, “Drama, Political Rhetoric and the Discourse of Athenian Democracy”).
ΕΠΙΛΟΓΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΥΠΟ ΕΞΕΤΑΣΗ ΕΡΓΑ
Αισχύλος, ΟΡΕΣΤΕΙΑ
Bασικό βιβλίο:
Goldhill S. (2008), Αισχύλου Ορέστεια, μτφ. Αργ. Παπασυριόπουλος, Αθήνα: Καρδαμίτσας
Baldry H.C. (1981), Tο τραγικό θέατρο στην αρχαία Eλλάδα, μτφ. Γ. Xριστοδούλου, Λ. Xατζηκώστα, Aθήνα: Kαρδαμίτσας [παλιό και στοιχειώδες…]
Brunel P. (1992), O μύθος της Ηλέκτρας, Αθήνα: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών [καλή επισκόπηση των μυθολογικών εκδοχών του μύθου των Ατρειδών]
Lesky A. (1987), Η τραγική ποίηση των αρχαίων Ελλήνων, τόμος Α, μτφ. Ν. Χουρμουζιάδης, Αθήνα: ΜΙΕΤ [Για την ιδέα της συνεργίας: “Μοίρα και ενοχή”, 258-279]
Μέιερ Κρίστιαν (1998), Η πολιτική τέχνη της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, Αθήνα: ΜΙΕΤ [κεφ. “Ορέστεια”]
Vernant J. P. και P. Vidal–Naquet (1991), Mύθος και τραγωδία στην αρχαία Eλλάδα, τόμος 1, μτφ. Στ. Γεωργούδη, Αθήνα: Ζαχαρόπουλος [“Κυνήγι και θυσία στην Ορέστεια του Αισχύλου”, 155-182]
Σοφοκλής, ΗΛΕΚΤΡΑ
Βλ. τη σύνοψη της βιβλιογραφίας στο: Ελένη Παπάζογλου (2011), «(Κατα)χρήσεις της θεωρίας: με αφορμή μια ‘ξένη’ Ηλέκτρα», Σκηνή, τχ. 2 , σ. 1–23.
[Πιο αναλυτική παρουσίαση στο δεύτερο κεφάλαιο («Ποιο πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα: μια περίφημη φιλολογική έριδα»), στο: Ελένη Παπάζογλου (2014), Το πρόσωπο του πένθους, Αθήνα: Πόλις].
Ευριπίδης, ΗΛΕΚΤΡΑ
Arnott, W. G. 1973. ‘Euripides and the Unexpected’. Greece and Rome 20 (01): 49–64.
Arnott, W. G. 1981. ‘Double the Vision: A Reading of Euripides ’ Εlectra’. Greece and Rome 28 (02): 179–92.
Davies, M. 2009. ‘Euripides ’ Electra: The Recognition Scene Again’. The Classical Quarterly 48 (02): 389–403.
Falkner, T. M. 1983. ‘Coming of Age in Argos: Physis and Paideia in Euripides ’ Orestes’. Classical Journal 78 (4): 289–300.
Gellie, G. 1981. ‘Tragedy and Euripides ’ Electra’. Bulletin of the Institute of Classical Studies 28 (1): 1–12.
Hamilton, Richard. 1987. ‘Cries Within and the Tragic Skene’. American Journal of Philology 108 (4): 585–99.
King, K. C. 1980. ‘The Force of Tradition: The Achilles Ode in Euripides ’ Electra’. Transactions of the American Philological Association 110: 195–212.
Lloyd, M. 1986. ‘Realism and Character in Euripides ’' Electra'.’ Phoenix 40 (1): 1–19.
Morwood, J. H. W. 1981. ‘The Pattern of the Euripides Electra’. American Journal of Philology 102 (4): 362–70.
Mossman, J. 2001. ‘Women’s speech in Greek tragedy: the case of Electra and Clytemnestra in Euripides’ Electra’. Classical Quarterly, n.s. 51 (02): 374–84.
Synodinou, Katherina. 1988. ‘Electra in the Orestes of Euripides. A Case of Contradictions’. Mètis. Anthropologie des mondes grecs anciens 3 (1): 305–20.
Zeitlin, Froma. 1970. ‘The Argive Festival of Hera and Euripides ’ Electra’. Transactions of the American Philological Association 101: 645–69.
Ευριπίδης, ΟΡΕΣΤΗΣ
Arnott G., «Euripides and the unexpected», Greece and Rome 20. 1 (1973), σ. 49-64
Euben P. J. , «Political corruption in Euripides’ Orestes», στο: J. Peter Euben (επιμ.), Greek Tragedy and Political Theory, University of California Press, Μπέρκλεϋ 1986, σσ. 222-251
Hall Ε. Μ., «Political and cosmic turbulence in Euripides’ Orestes», στο: A. H. Sommerstein κ.ά. (επιμ), Tragedy, Comedy and the Polis, Bari, 1993, σ. 263–85.
Porter J. R., Studies in Euripides’ Orestes, Brill, Leiden 1994
Wolff Ch., «Orestes», στο: Er. Segal (επιμ.), Oxford Readings in Greek Tragedy, Οξφόρδη, 1983