Περιεχόμενο Μαθήματος
• Ιστoρία και κλάδοι της Γεωλoγίας.
• Η Γη ως πλανητικό σώμα.
• Mέθοδοι γεωλογικής έρευνας.
• Το εσωτερικό της Γης.
• Κύκλoς των πετρωμάτων.
• Κατηγορίες πετρωμάτων και συνθήκες δημιουργίας τους.
• Η ηλικία της Γης και χρoνoλόγηση γεωλoγικών συμβάντων.
• Αποσάθρωση, μεταφορά και απόθεση ιζημάτων.
• Βασικές αρχές στρωματογραφίας και παλαιοντολογίας.
• Τεκτoνικές δoμές: Ρήγματα, Διακλάσεις, Πτυχές.
• Oρoγένεση και βασικές αρχές της Θεωρίας των Λιθoσφαιρικών Πλακών.
• Γεωλογικά συστήματα.
• Εφαρμογές της Γεωλογίας.
Διάρθρωση και ύλη εργαστηρίων/εργαστηριακών-φροντιστηριακών ασκήσεων
Η ύλη των εργαστηρίων δομείται από τα ακόλουθα μέρη:
• Εισαγωγή (Τρόπος εργασίας / βαθμολόγησης, Πηγές αναζήτησης πληροφοριών, Χρήση του E-learning).
• Προβολή ταινίας για την εξέλιξη της Γης (“Earth: the power of the planet”) και συζήτηση.
• Τοπογραφικοί χάρτες (Χάρτες – ορισμοί, Είδη χαρτών, Τοπογραφικές τομές, Άσκηση).
• Γεωλογικοί χάρτες Ι (Γεωλογικοί χάρτες – Ορισμοί, Στοιχεία γεωλογικών χαρτών, Οριζόντια – κατακόρυφα – κεκλιμένα στοιχεία, Άσκηση γεωλογικής τομής οριζόντιων στρωμάτων, Άσκηση γεωλογικής τομής κεκλιμένων στρωμάτων).
• Ορυκτά και πετρώματα (Γενική εισαγωγή, Ταξινόμηση πετρωμάτων, Επίδειξη ορυκτών και πετρωμάτων, Τεστ με ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών).
• Στρωματογραφία (Βασικές αρχές, σχετική και απόλυτη χρονολόγηση, Άσκηση).
• Ιζήματα (Ιζηματολογική ανάλυση – εισαγωγή, Διαγράμματα κατανομής μεγεθών, Άσκηση).
• Προσανατολισμός (Παράταξη – διεύθυνση κλίσης – γωνία κλίσης, Μέθοδοι προσδιορισμού θέσης, Πυξίδα – Γεωλογική πυξίδα, Επίδειξη τρόπου μέτρησης).
• Παλαιοντολογία (Απολιθώματα, Μέθοδοι απολίθωσης, Τεστ με ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών).
• Μουσείο (Εισαγωγή, Επίσκεψη στο Μουσείο Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας).
Συνδεδεμένες με το μάθημα ημερήσιες ασκήσεις πεδίου
Στο πλαίσιο του μαθήματος πραγματοποιούνται δύο ασκήσεις πεδίου:
1η άσκηση υπαίθρου (Ασβεστοχώρι – δάσος Κουρί)
• Τρόπος και σκοπός εργασίας υπαίθρου.
• Χρήση τοπογραφικών χαρτών (προσανατολισμός, ισοϋψείς, ισοδιάσταση, κλίμακα, στοιχεία χάρτη).
• Εύρεση θέσης στον τοπογραφικό χάρτη. Αναγνώριση γεωμορφολογικών δομών και αντιστοίχισή τους με τον χάρτη.
• Αναγνώριση πετρωμάτων (ασβεστόλιθος, φυλλίτης, χαλαζίτης). Διαφορά στρώσης – σχιστότητας.
• Συζήτηση για τα είδη των πετρωμάτων και τον γεωλογικό κύκλο.
• Αναγνώριση τεκτονικών δομών (ρήγματα, διακλάσεις, ρηξιγενείς ζώνες).
• Αναγνώριση επαφών.
• Επίσκεψη σε λατομείο και γενική συζήτηση για πρώτες ύλες και εκμετάλλευσή τους.
• Καρστική διάβρωση (διάλυση ασβεστολίθου, δευτερογενές πορώδες, σπηλαιοθέματα).
• Αναγνώριση ειδών διάβρωσης (μηχανική – χημική) σε διάφορες θέσεις.
• Υδρογραφικά δίκτυα και στοιχεία τους (υδροκρίτης, λεκάνη απορροής, κλάδοι ρεμάτων).
• Γενική άποψη του Θερμαϊκού κόλπου. Συζήτηση για τα ποτάμια συστήματα (παροχή ιζημάτων, δέλτα, κλπ).
• Επίδειξη ερευνητικής γεώτρησης.
• Ο ρόλος της Γεωλογίας στις μελέτες τεχνικών έργων (διάσχιση αγωγού αερίου).
2η άσκηση υπαίθρου (Εξοχή)
• Χρήση γεωλογικών χαρτών (στοιχεία γεωλογικού χάρτη, συμβολισμοί, ηλικίες).
• Εύρεση θέσης στο χάρτη.
• Αντιστοίχιση πετρωμάτων στο χάρτη και εμφανίσεων υπαίθρου.
• Αναγνώριση τεκτονικών δομών (ρήγματα, διακλάσεις, ρηξιγενείς ζώνες).
• Χρήση γεωλογικής πυξίδας. Γεωμετρικά στοιχεία επιφανειών (παράταξη, διεύθυνση κλίσης, γωνία κλίσης).
• Αναγνώριση πετρωμάτων (περιδοτίτης, γάβρος, φυλλίτης, αργιλικός σχιστόλιθος, ασβεστόλιθος, νέα ιζήματα).
• Η σημασία των οφειολίθων. Συζήτηση για τον ωκεανό της Τηθύος και γενικά στοιχεία για τη γεωτεκτονική εξέλιξη.
• Υδρογραφικά δίκτυα και στοιχεία τους (υδροκρίτης, λεκάνη απορροής, κλάδοι ρεμάτων).
• Επίδειξη τριγωνομετρικού σημείου. Συζήτηση για τους τρόπους προσδιορισμού θέσης (γεωδαιτικά και δορυφορικά).
• Επίσκεψη σε εκμεταλλεύσεις αμιάντου – τάλκη. Συζήτηση για τις χρήσεις τους. Κλίμακα σκληρότητας Mohs.
• Επίδειξη υδρογεώτρησης. Συζήτηση για υπόγειο νερό και εκμετάλλευσή του.
• Επίσκεψη σε λατομείο και γενική συζήτηση για πρώτες ύλες και εκμετάλλευσή τους.
• Συζήτηση για αποθετικές φάσεις ιζημάτων και περιβάλλοντα απόθεσης.
• Γενική άποψη της Μυγδονίας λεκάνης. Συζήτηση για ενεργά ρήγματα και σεισμούς.