Διαμεσική αφηγηματολογία

Το μάθημα προϋποθέτει την παράλληλη παρακολούθηση του υποχρεωτικού μαθήματος ΥΜ-1 Θεωρία σημειωτικής και πολιτισμού, καθώς και ικανότητα ανάγνωσης σχετικής βιβλιογραφίας στην αγγλική ή γαλλική γλώσσα (και προφανώς την ελληνική).

Σχεδόν όλα τα μέσα επικοινωνίας περιέχουν αφηγήσεις, από γραπτά κείμενα, προφορικές ιστορίες και παραμύθια, θεατρικές παραστάσεις, κινηματογράφο και τηλεόραση μέχρι ζωγραφική, μουσική και χορό. Ορισμένες φορές αυτές οι αφηγήσεις παρουσιάζονται ως αληθινές, άλλες φορές δηλώνουν τον μυθοπλαστικό χαρακτήρα τους. Οι αφηγήσεις μετατρέπονται επίσης από ένα σημειωτικό σύστημα σε άλλο και τότε προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες συμβάσεις και τεχνικές του, όπως επίσης επανερμηνεύονται ανάλογα με νέες πολιτισμικές και κοινωνικές καταστάσεις. Όμως, τα βασικά δομικά στοιχεία της αφηγηματικής μορφής, όπως η πλοκή, οι χαρακτήρες, τα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος και η οπτική γωνία, εντοπίζονται σε όλες τις αφηγήσεις ανεξαρτήτως μέσου έκφρασης. Στο μάθημα θα χρησιμοποιήσουμε την αφηγηματολογία του A.-J. Greimas για να αναλύσουμε αφηγήσεις διαφόρων ειδών, με έμφαση στα γραπτά κείμενα, αλλά και με επεκτάσεις στον μύθο, το παραμύθι, τον κινηματογράφο, την τηλεόραση και πολλές άλλες περιοχές της σημερινής κοινωνίας όπου συναντάμε την αφήγηση.

Η αξιολόγηση των φοιτητών θα βασιστεί στη συμμετοχή τους στην τάξη, σε προφορικές ομαδικές ή ατομικές εργασίες και σε μια πρωτότυπη αφηγηματική ανάλυση ενός κειμένου που θα επεξεργαστούν, από όποιο σημειωτικό σύστημα προτιμούν, επιλεγμένου σε συνεννόηση με τη διδάσκουσα.

Βασική βιβλιογραφία (με τοποθεσία στο Διαδίκτυο ή στις βιβλιοθήκες του ΑΠΘ): Λαγόπουλος, Αλέξανδρος-Φ. και Κάριν Boklund-Λαγοπούλου. Θεωρία σημειωτικής: Η παράδοση του Ferdinand de Saussure. Αθήνα: Πατάκης, 2016. P99. L346. 2016 Βιβλιοθήκες Τμημάτων Ιταλικής, Γερμανικής, Γαλλικής Αγγλικής, Τομέα ΜΝΕΣ Chandler, Daniel. 1994. Σημειωτική για αρχάριους. Μαρία Κωνσταντοπούλου, μτφ. Ανάρτηση στον ιστότοπο του ΠΜΣ Πολιτισμικές Σπουδές: Σημειωτική και Επικοινωνία, Τμήμα Νηπιαγωγών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. http://semiotics.nured.uowm.gr/wp-content/uploads/2013/05/ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ-ΓΙΑ-ΑΡΧΑΡΙΟΥΣ.pdf. Propp, Vladimir. Morphology of the folktale. 2η αναθεωρημένη έκδοση. Laurence Scott, μτφ. Austin, TX: University of Texas Press, 1968 [1928]. PG3115. A373P73. 1979 Βιβλιοθήκη Τμήματος Αγγλικής Propp, Vladimir. Morphologie du conte. Paris: Gallimard, 1970 [1928]. GR550. P7614. 1970 Βιβλιοθήκη Τμήματος Γαλλικής Greimas, Algirdas Julien. Δομική σημασιολογία: Αναζήτηση μεθόδου. Γιάννης Παρίσης, μτφ. Αθήνα: Πατάκη, 2005. P99. G6816. 2005 Βιβλιοθήκες Τμημάτων Αγγλικής, Ιταλικής, Τομέα ΜΝΕΣ Greimas, Algirdas Julien. Sémantique structurale: Recherche de méthode. Παρίσι: Larousse, 1966. P99. G68 1966 / PC2585. G7 1966 Βιβλιοθήκη Τμήματος Γαλλικής Greimas, Algirdas Julien. Structural Semantics. Lincoln, NE: University of Nebraska Press, 1983. P99. G6813. 1984 Βιβλιοθήκη Τμήματος Αγγλικής Καψωμένος, Ερατοσθένης. Αφηγηματολογία: Θεωρία και μέθοδοι ανάλυσης της αφηγηματικής πεζογραφίας. Αθήνα: Πατάκης, 2003. PN3383. N35K36. 2014 Βιβλιοθήκη Τομέα Κλασσικών Σπουδών Καψωμένος, Ερατοσθένης. Ποιητική: Θεωρία και μέθοδοι ανάλυσης των ποιητικών κειμένων. Αθήνα: Πατάκης, 2005. PN1049. G7K36. 2005 Βιβλιοθήκη Τομέα ΜΝΕΣ

Εισαγωγή στη σημειωτική Barthes, Roland. 1957. Mythologies. Παρίσι: Seuil. Barthes, Roland. 1964. Éléments de sémiologie. Communications 4: 91-135. Barthes, Roland. 1964. Rhétorique de l’image. Communications 4: 40-51. Barthes, Roland. 1972. Critical Essays. Evanston: Northwestern University Press. Berger, Arthur Asa. 1984. Signs in Contemporary Culture: An Introduction to Semiotics. Salem, Wisc.: Sheffield. Guiraud, Pierre. 1975. Semiology. London: Routledge and Kegan Paul. Hawkes, Terence. 1977. Structuralism and Semiotics. London: Methuen, 2. Θεωρία σημειωτικής Culler, Jonathan. 1975. Structuralist Poetics. Ithaca, NY: Cornell University Press. Eco, Umberto. 1968. La structure absente: Introduction à la recherche sémiotique. U. Esposito-Torrigiani, μτφ. Γαλλία: Mercure de France. Eco, Umberto. 1976. A Theory of Semiotics. Bloomington, IN: Indiana University Press. Eco, Umberto. 1979. The Role of the Reader. Bloomington, IN: Indiana University Press. Eco, Umberto. 1984. Semiotics and the Philosophy of Language. London: Macmillan. Gottdiener, Mark, Karin Boklund-Lagopoulou και Alexandros Ph. Lagopoulos, επιμ. 2003. Semiotics. Ανθολογία, 4 τόμοι. Λονδίνο, Thousand Oaks και Νέο Δελχί: Sage. Guiraud, Pierre. 1971. La sémiologie. Παρίσι: Presses Universitaires de France. Hodge, Robert and Gunther Kress. 1988. Social Semiotics. Cambridge: Polity Press. Kress, Gunther and Robert Hodge. 1979. Language as Ideology. London: Routledge and Kegan Paul. Lotman, Yuri M. 1990. Universe of the Mind: A Semiotic Theory of Culture. Bloomington, IN: Indiana University Press. Saussure, Ferdinand de. 1971 [1916]. Cours de linguistique générale. Παρίσι: Payot. Saussure, Ferdinand de. 2002. Écrits de linguistique générale. Simon Bouquet και Rudolf Engler, επιμ., σε συνεργασία με την Antoinette Weil. Παρίσι: Gallimard. 3. Αφηγηματολογία Barthes, Roland. 1970. S/Z. Παρίσι: Seuil. Barthes, Roland. 1988 [1968]. Textual analysis: Poe’s ‘Valdemar’. Στο David Lodge (επιμ.), Modern criticism and theory: A reader (σελ. 172-195). Λονδίνο και Νέα Υόρκη: Longman. Μπενάτσης, Απόστολος. 2010. Θεωρία λογοτεχνίας: Δομισμός και σημειωτική. Αθήνα: Καλέντης. Courtés, Joseph. 1991. Analyse sémiotique du discours: De l’énoncé á l’énonciation. Παρίσι: Hachette. Fontanille, Jacques. 1998. Sémiotique du discours. Limoges: PULIM. Fontanille, Jacques. 1999. Sémiotique et littérature: Essais de méthode. Παρίσι: Presses Universitaires de France. Greimas, Algirdas Julien. 1970. Du sens: Essais sémiotiques. Παρίσι: Seuil. Greimas, Algirdas Julien. 1976. Sémiotique et sciences sociales. Παρίσι: Seuil. Greimas, Algirdas Julien. 1983. Du sens II. Παρίσι : Seuil. Greimas, Algirdas Julien. 1987. On Meaning. London: Frances Pinter. Greimas, Algirdas Julien και Joseph Courtés. 1979. Sémiotique: Dictionnaire raisonné de la théorie du langage. Παρίσι: Hachette. Greimas, Algirdas Julien και Joseph Courtés. 1986. Sémiotique : Dictionnaire raisonné de la théorie du langage. Τόμος 2. Παρίσι: Hachette. Greimas, Algirdas Julien και Jacques Fontanille. 1991. Sémiotique des passions: Des états des choses aux états d’âme. Παρίσι: Seuil. Hénault, Anne. 1979. Les enjeux de la sémiotique. 2η έκδοση. Παρίσι: Presses Universitaires de France. Hénault, Anne. 1992. Histoire de la sémiotique. Παρίσι: Presses Universitaires de France. Hénault, Anne. 1983. Narratologie, sémiotique générale: Les enjeux de la sémiotique 2. Παρίσι: Presses Universitaires de France. Schleifer, Ronald. 1987. A. J. Greimas and the Nature of Meaning. London and Sydney: Croom Helm.