ΩΡΙΜΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ – ΜΑΝΙΕΡΙΣΜΟΣ

Mε την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές θα: - εξοικειωθούν μεθοδολογικά με την ιστορία και τη θεωρία της τέχνης της Ώριμης Αναγέννησης και του Μανιερισμού (16ος αιώνας) και τη σχετική ορολογία - αναγνωρίζουν τα ιδιαίτερα τυπολογικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά των έργων τέχνης της Ώριμης Αναγέννησης και του Μανιερισμού - είναι σε θέση να προσδιορίσουν τους ιστορικούς, κοινωνικούς, πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες και συνθήκες δημιουργίας των έργων τέχνης της Ώριμης Αναγέννησης και του Μανιερισμού - ασκηθούν στην αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών μέσα από τη χρήση Βιβλιογραφίας και Νέων Τεχνολογιών και στην εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον - έχουν αναπτύξει δεξιότητες για αυτόνομη και ομαδική εργασία - προάγουν την ελεύθερη, δημιουργική και επαγωγική σκέψη Οι μαθησιακοί στόχοι του μαθήματος θα επιτευχθούν μέσα από την παράδοση στην αίθουσα, τη συμμετοχή των φοιτητών με διαλογική συζήτηση και ασκήσεις. Επίσης μέσα από τη συγγραφή εργασιών, μέσα από τις οποίες οι φοιτητές θα ασκηθούν στην πράξη σε όσα μαθαίνουν στη θεωρία. Η αξιοποίηση καινοτόμων μεθοδολογιών και εποπτικών μέσων όπως οπτικοακουστικό υλικό και πολυμέσα, θα συμβάλλουν στον εκσυγχρονισμό της διδασκαλίας, στη συνεχή διεύρυνση του εμπειρικού πεδίου αναφοράς των σπουδαστών, στην καλύτερη διατήρηση των παραστάσεων που δίνουν περιεχόμενο στη θεωρητική διδασκαλία και στην απόκτηση ενεργητικού ρόλου κατά την εκπαιδευτική διαδικασία.

1. Εισαγωγή στην τέχνη του 16ου αιώνα - Η τέχνη μετά τον Leonardo da Vinci α΄μέρος. Ο όρος Αναγέννηση. Χρονικά και γεωγραφικά όρια. Οι έννοιες της Ώριμης και της Ύστερης Αναγέννησης. Η μεταφορά του καλλιτεχνικού κέντρου στη Ρώμη. Παράγοντες και επιπτώσεις. Καθολική Εκκλησία και Ουμανισμός: οι πάπες ως Μαικήνες των τεχνών. Ζωγραφικές μέθοδοι της Ώριμης Αναγέννησης: sfumato, cangiante, chiaroscuro και unione. Michelangelo Buonarotti: μαθητεία, σημαντικές παραγγελίες, στυλιστικά χαρακτηριστικά, μαθητές. Η terribilità. Αισθητική αξία του non finito. 2. Η τέχνη μετά τον Leonardo da Vinci β΄μέρος. Raffaello Santi: μαθητεία, σημαντικές παραγγελίες, στυλιστικά χαρακτηριστικά, μαθητές. Θεωρίες για την απεικόνιση της ιδανικής ομορφιάς. Η έννοια της «κλασικής» τέχνης κατά H. Wölfflin. Η maniera dolce. Andrea del Sarto και Correggio. Το έργο του Donato Bramante. 3. Φως και Χρώμα στη Βενετία του Cinquecento. Η Βενετσιάνικη Σχολή ζωγραφικής στα τέλη του 15ου και τις αρχές του 16ο αιώνα. Η ατμοσφαιρική ή χρωματική προοπτική. Οι θεωρίες για το colorito. Η εκφραστική δύναμη του χρώματος: απόδοση της ατμόσφαιρας, το χρώμα ως μέσο επίτευξης της ενότητας της σύνθεσης, χρωματικές διαβαθμίσεις, η έννοια της sprezzatura. Σημαντικοί καλλιτέχνες: Giorgione, Tiziano, Tintoretto, Paolo Veronese, Sebastiano del Piombo, Lorenzo Lotto. Ευσέβεια και πατρωνία στη Βενετία: τα Βενετικά ρετάμπλ. Οι Μεγάλες Σχολές (Scuole Grandi) και οι Σχολές της Ιερής Ευχαριστίας (Scuole del santissimo sacramento) ως παραγγελιοδότες. 4. Η Ώριμη Αναγέννηση στη Βόρειο Ευρώπη. Εξελίξεις στη ζωγραφική στις Κάτω Χώρες και Γερμανία στα τέλη του 15ου και τις αρχές του 16ο αιώνα: Quentin Matsys και η Σχολή της Αμβέρσας, Hieronymus Bosch, Albrecht Dürer, Matthias Grünewald, Hans Holbein ο νεώτερος, Lucas Cranach ο πρεσβύτερος. Ύστερη γοτθική παράδοση, ουμανισμός και νατουραλισμός. Επαφές με την Ιταλία. Τεχνικές κατακτήσεις. Θεματολογία. Ζητήματα αναγεννησιακής εικονολογίας μέσα από τη σύγκριση εμβληματικών έργων της Ώριμης Αναγέννησης από την Ιταλία και τις Κάτω Χώρες. 5. Αντικλασικές τάσεις στο Cinquecento α’ μέρος. Sacco di Roma (1525): Ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο του 16ου αιώνα. Η έννοια της maniera και η σημασία του προσωπικού στυλ. Αντικλασικές τάσεις στο ώριμο έργο των Leonardo da Vinci, Raffaello Santi και Michelangelo Buonarotti: αστάθεια, διάσπαση των λογικών σχέσεων μεταξύ των επιμέρους στοιχείων, συστροφή (linea serpentinata). Χαρακτηριστικά του μανιερισμού: εκζήτηση, ένταση, αστάθεια, επιμήκυνση, ασυμμετρία, έλλειψη φυσικότητας, νοηματική συσκότιση, αινιγματικός χαρακτήρας. Ιστοριογραφία του Μανιερισμού. Παραδείγματα από την αρχιτεκτονική: Giulio Romano, Bernardo Buontalenti, Antonio da Sangallo, Giacomo della Porta, Andrea Palladio, Sebastiano Serlio, Vignola, Pirro Ligorio. Η άνθηση του αρχιτεκτονικού βιβλίου τον 16ο αιώνα. 6. Αντικλασικές τάσεις στο Cinquecento β’ μέρος. Παραδείγματα από τη γλυπτική: Benvenuto Cellini, Giambologna. Παραδείγματα από τη ζωγραφική: Giulio Romano, Jacopo Bassano, Jacopo da Pontormo, Jacopo Tintoretto, Agnolo Bronzino, Parmigianino, Giorgio Vasari, Giuseppe Arcimboldo. Η καλλιτεχνική παιδεία των γυναικών: η περίπτωση της Sofonisba Anguissola και της Lavinia Fontana. 7. Η περίπτωση του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. 8. Μανιεριστικές εξελίξεις στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο: Μαρτίνος Λούθηρος (1517) και Μεταρρύθμιση. Ζβίγγλιος. Καλβίνος. Αγγλικανισμός. Αντιμεταρρύθμιση: Η τέχνη μετά τη σύνοδο του Τρέντο. Θρησκευτικοί πόλεμοι στην Ευρώπη. Η τέχνη στις Κάτω Χώρες, τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Αγγλία υπό το πρίσμα της Μεταρρύθμισης/Αντιμεταρρύθμισης και της εξάπλωσης του μανιερισμού. Θεματολογία και Παραγγελιοδότες. Μελέτες περίπτωσης από τις Κάτω Χώρες: Peter Bruegel ο πρεσβύτερος, Peter Bruegel ο νεώτερος, Hendrick Goltzius, Joachim Wtewael, Cornelis van Haarlem (ζωγραφική), Antoine de Vries (γλυπτική). 9. Η τέχνη στη αυλή του Ερρίκου Β’ και του Φραγκίσκου Α΄ της Γαλλίας. Primaticcio, Rosso Fiorentino και η Σχολή του Fontainebleau. Οι εξελίξεις στη ζωγραφική (Jean Clouet, Antoine Caron), τη γλυπτική (Jean Goujon, Germain Pilon) και την αρχιτεκτονική (Philibert Delorme, Jacques I Androuet du Cerceau). Η τέχνη στην ελισαβετιανή Αγγλία: ζητήματα ορολογίας. 10. Ζητήματα κινητικότητας των καλλιτεχνών κατά τον 16ο αιώνα. 11.-13. Παρουσιάσεις εργασιών.

Αναγέννηση, Μανιερισμός, ουμανισμός, Μεταρρύθμιση, Αντιμεταρρύθμιση, sacco di Roma, sfumato, cangiante, chiaroscuro, unione, terribilità, maniera dolce, colorito, sprezzatura, εκζήτηση, αστάθεια, επιμήκυνση, αινιγματικότητα

23-01-2024