Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές θα μπορούν:
(α) Να κατανοήσουν οι φοιτητές/τριες τις βασικές γραμματικές δομές της γλώσσας τους
(β) Να αναπτύξουν κριτική άποψη για τον τρόπο με τον οποίο αυτές παρουσιάζονται στις γραμματικές και γραμματικές περιγραφές της νέας ελληνικής
(γ) Να αντιληφθούν τον τρόπο με τον οποίο η νέα ελληνική γλώσσα προέκυψε από την αρχαία
(δ) Να συνειδητοποιήσουν βασικές διαφορές μεταξύ της αρχαίας και της νέας ελληνικής
(ε) Να βοηθηθούν στο να διδάξουν την αρχαία και τη νέα ελληνική, και κυρίως τη γραμματική των δύο αυτών διαφορετικών γλωσσικών μορφών.
Περιεχόμενο Μαθήματος
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η συγχρονική και διαχρονική περιγραφή της Νέας Ελληνικής. Σε διαχρονικό επίπεδο εξετάζεται η διαμόρφωση της κοινής νέας ελληνικής σε φωνολογικό, μορφολογικό, συντακτικό και λεξιλογικό επίπεδο, π.χ. με ποιες διαδικασίες προέκυψε το φωνολογικό της σύστημα από αυτό της αρχαίας ελληνικής, πώς το κλιτικό σύστημα της αρχαίας μετεξελίχθηκε στο κλιτικό σύστημα της νέας, τι αλλαγές συνέβησαν σε συντακτικό επίπεδο και πώς διαμορφώθηκε το νεοελληνικό λεξιλόγιο. Επίσης, εξετάζεται ο τρόπος διαμόρφωσης και βασικά χαρακτηριστικά των νεοελληνικών διαλέκτων.
Σε συγχρονικό επίπεδο εξετάζονται βασικές πτυχές του γραμματικού συστήματος της Ελληνικής, όπως το φθογγικό της σύστημα, με ιδιαίτερη αναφορά στη συνύπαρξη του λόγιου και λαϊκού υποσυστήματος, η ονοματική και ρηματική κλίση με έμφαση στην κατηγοριοποίηση των ουσιαστικών σε κλιτικές τάξεις και τη ρηματική όψη, οι διαδικασίες σχηματισμού (σύνθετων) λέξεων, κτλ. Η συνδυασμένη συγχρονική και διαχρονική προσέγγιση της γλώσσας βοηθάει τον μέλλοντα εκπαιδευτικό να συνειδητοποιήσει (και να εφαρμόσει, αργότερα), τρόπους διδασκαλίας της ελληνικής και ιδιαίτερα της γραμματικής της.
Λέξεις Κλειδιά
νέα ελληνική γλώσσα, φωνητική, μορφολογία, σύνταξη, μεσαιωνική ελληνική γλώσσα, αρχαία ελληνική γλώσσα, γλωσσική αλλαγή, γλωσσικό ζήτημα, νεοελληνικές διάλεκτοι, διδασκαλία της ελληνικής
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
Μ. Τριανταφυλλίδης κ.ά., Νεοελληνική γραμματική της δημοτικής, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 2008.
D. Holton, P. Mackridge, Ει. Φιλιππάκη, Γραμματική της ελληνικής γλώσσας, Πατάκης, Αθήνα.
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Browning R., Η ελληνική γλώσσα, μεσαιωνική και νέα [Μετάφραση Μαρία Κονομή από τη β΄ έκδοση του πρωτότυπου Medieval and Modern Greek, Cambridge 1983 (α΄ έκδοση Λονδίνο 1969)], Αθήνα 1991.
Horrocks G., Ελληνικά: Ιστορία της γλώσσας και των ομιλητών της [Εισαγωγή – Μετάφραση Μ. Σταύρου & Μ. Τζεβελέκου από το πρωτότυπο Greek: A History of the Language and its Speakers, London 1997], Αθήνα 2006.
Τριανταφυλλίδης Μ., Νεοελληνική Γραμματική: Ιστορική Εισαγωγή, 3ος τόμος των Απάντων του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, (1938), Ανατύπωση με διορθώσεις, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1983.