Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτήτριες/ φοιτητές θα μπορούν να:
• περιγράφουν και να αναλύουν στην πορεία της τυπικής ανάπτυξης της γλώσσας στα επίπεδα της φωνολογίας, του λεξιλογίου, της μορφολογίας, του συντακτικού και της πραγματολογίας
• να περιγράφουν μη-γλωσσικές προϋποθέσεις για τη γλωσσική ανάπτυξη, καθώς και τη συμβολή γνωστικών λειτουργιών στην παραγωγή και κατανόηση της γλώσσας
• προσεγγίζουν κριτικά θεωρητικά πλαίσια και ερευνητικά δεδομένα για την ανάπτυξη των ικανοτήτων κατανόησης και παραγωγής λόγου, να σκέφτονται δημιουργικά σε σχέση με αυτά και να επιχειρηματολογούν.
• να εντοπίζουν και να συζητούν επιδράσεις του γλωσσικού περιβάλλοντος (π.χ. εμπλουτισμένου ή μη, π.χ. δίγλωσσου - πολύγλωσσου ή μονόγλωσσου), καθώς και του εκπαιδευτικού και κοινωνικο-πολιτισμικού πλαισίου στην πορεία της γλωσσικής ανάπτυξης και τα σχετικά επιτεύγματα
• να εκπονούν μια αποτελεσματική βιβλιογραφική επισκόπηση και να οργανώνουν, να αναλύουν και να συνθέτουν σύγχρονα θεωρητικά και ερευνητικά δεδομένα με στόχο την εμβάθυνση σε σχετικά θέματα, αλλά και την ανάδειξη πεδίων μελλοντικής διερεύνησης και εφαρμογής των ευρημάτων.
• Να περιγράφουν τα χαρακτηριστικά αναπτυξιακών διαταραχών λόγου και ομιλίας και να συζητούν ζητήματα που αφορούν στην ανίχνευση και αντιμετώπισή τους.
Περιεχόμενο Μαθήματος
Στο συγκεκριμένο μάθημα αναλύεται η πορεία της τυπικής γλωσσικής ανάπτυξης στο φωνολογικό, μορφοσυντακτικό, σημασιολογικό και πραγματολογικό επίπεδο. Υπό το πρίσμα βασικών ερμηνευτικών πλαισίων, συζητούνται ερευνητικά δεδομένα για τις αλλαγές που επιτελούνται με την ηλικία στις ικανότητες παραγωγής και κατανόησης λόγου. Αναδεικνύονται επίσης μη-γλωσσικές ικανότητες που συνιστούν προϋποθέσεις για τη γλωσσική ανάπτυξη, γνωστικές λειτουργίες που την υποστηρίζουν, καθώς και παράγοντες που ενδέχεται να την επηρεάσουν (κοινωνικοί, πολιτισμικοί κ.α.). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη της γλώσσας κατά τη βρεφική και την πρώιμη και πρώτη παιδική ηλικία, ενώ συζητείται και το ζήτημα της ύπαρξης μιας κρίσιμης ή ευαίσθητης περιόδου για τη γλωσσική ανάπτυξη. Περιγράφονται επίσης και συζητούνται οι επιπτώσεις της διγλωσσίας ή πολυγλωσσίας στη γλωσσική ανάπτυξη και τις γνωστικές λειτουργίες που την υποστηρίζουν, υπό το πρίσμα σχετικών θεωρητικών προτάσεων και στη βάση σύγχρονων ερευνητικών δεδομένων. Τέλος, περιγράφονται αναπτυξιακές διαταραχές λόγου και ομιλίας και συζητούνται ζητήματα που αφορούν στην ανίχνευση και αντιμετώπισή τους.
Λέξεις Κλειδιά
τυπική γλωσσική ανάπτυξη, θεωρίες γλωσσικής ανάπτυξης, επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης, κατανόηση και παραγωγή λόγου, διγλωσσία - πολυγλωσσία και γλωσσική ανάπτυξη, αναπτυξιακές διαταραχές λόγου - ομιλίας
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Berk, L. (2015). Ανάπτυξη του Παιδιού. Εκδοτικός Όμιλος ΙΩΝ. – Κεφάλαιο 9.
Bishop, D. V., & Snowling, M. J. (2004). Developmental dyslexia and specific language impairment: Same or different?. Psychological Bulletin, 130(6), 858.
Craig, G. & Baucum, D. (2008). Η ανάπτυξη του ανθρώπου (Τόμοι Α’ και Β). Αθήνα: Παπαζήση.
Karmiloff-Smith, A. (2018). Development itself is the key to understanding developmental disorders. In A. Karmiloff-Smith, M. S. C. Thomas, M. H Johnson (Eds), Thinking Developmentally from Constructivism to Neuroconstructivism (pp. 97-117). Routledge.
Lightfoot, C., Cole, M., & Cole, S. (2014). Η ανάπτυξη των παιδιών. Εκδόσεις Γ. Δαρδανός – Κ. Δαρδανός Ο.Ε. - Κεφάλαιο 7 Norbury, C.-F., Tomblin, J. B., & Bishop, V. M. (2014). Κατανοώντας τις Αναπτυξιακές γλωσσικές διαταραχές. Gutenberg
Παπαηλιού, Χ. (2005). Η ανάπτυξη της γλώσσας. Αθήνα: Παπαζήσης.
Patrick, B. (2012). Ψυχολογία της γλώσσας: Γνωστική προσέγγιση της παραγωγής των λέξεων (Επιμ. Σ. Τάνταρος). Gutenberg.