Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΡΙΤΙΚΟΥ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ ΣΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

Το μάθημα προσφέρεται αποκλειστικά στους φοιτητές και τις φοιτήτριες του Τομέα Παιδαγωγικής. Η συμμετοχή στα εβδομαδιαία σεμινάρια καθώς και η συγγραφή επιστημονικής εργασίας είναι απαραίτητη.

Χρήση της πλατφόρμας του διδάσκοντος η οποία είναι διαθέσιμη στους συμμετέχοντες και τις συμμετέχουσες στον ιστοχώρο http://www.gkzarifis.com/WEBPROTECT-ugcoursep1811.htm. Απαιτείται η εγγραφή στο ιστοχώρο και στη συνέχεια πρόσβαση με προσωπικό κωδικό.

Τα θέματα τα οποία θα επιλέξετε για την γραπτή σας εργασία θα πρέπει να εντάσσονται σε μία από τις 13 θεματικές κατηγορίες που θα εξετασθούν στη διάρκεια του μαθήματος (βλέπε το διάγραμμα του μαθήματος πιο πάνω). Η επιλογή του θέματος της γραπτής εργασίας είναι αποκλειστικά δική σας. Υλικό για τις εργασίες που θα επιλέξετε μπορεί να σας δοθεί από τον διδάσκοντα εφόσον ζητηθεί. Ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος του υλικού είναι στην Αγγλική γλώσσα. Επομένως όσοι και όσες επιθυμούν να εργαστούν με αυτό του υλικό θα πρέπει να είναι εξοικειωμένοι/ες με τη συγκεκριμένη γλώσσα. Η γραπτή εργασία αντιστοιχεί στο 50% της τελικής βαθμολογίας. Οι γραπτές εργασίες αξιολογούνται με βάση τα παρακάτω τέσσερα (4) βασικά κριτήρια: 1. Γλωσσική επάρκεια & Αισθητική παρουσία = 1 βαθμός (σαφήνεια και γλωσσική απλότητα, κατανοητός λόγος, αισθητική και καθαριότητα, ορθογραφία, στίξη, τυπογραφικά λάθη, ορθά τυπωμένο κείμενο, απαιτούμενο διάστιχο και περιθώρια σελίδας, τήρηση του ορίου στον αριθμό λέξεων ή σελίδων). 2. Δομή & Συνοχή του τελικού κειμένου = 2 βαθμοί (παράγραφοι, τίτλοι και υπότιτλοι, συνέχεια με τα προηγούμενα, σύνδεση με τα επόμενα). 3. Περιεχόμενο & Επιχειρηματολογία = 4 βαθμοί (ανάπτυξη λογικών επιχειρημάτων, ορθότητα των στοιχείων που αναφέρονται στην εργασία, μεθόδευση έρευνας -εφόσον η εργασία έχει ερευνητικό μέρος- εργαλεία, τρόποι συλλογής και ανάλυσης δεδομένων ή συνολική μεθόδευση χρήσης του βιβλιογραφικού υλικού που χρησιμοποιήθηκε για την εργασία). 4. Παραπομπές & Βιβλιογραφία = 3 βαθμοί (πλήρεις παραπομπές μέσα στο κείμενο και ακριβείς βιβλιογραφικές αναφορές στο τέλος της εργασίας. Για σχετικά παραδείγματα ανατρέξτε σε οποιοδήποτε βιβλίο ή δημοσιευμένο σε επιστημονικό περιοδικό άρθρο). Η τελική μορφή της εργασίας πρέπει να είναι ένα δακτυλογραφημένο και εκτυπωμένο ή σε ψηφιακή μορφή (σε δισκέτα ή CD) κείμενο το οποίο δεν θα ξεπερνά τις 30 σελίδες (ήτοι 8.000 λέξεις μαζί με τη βιβλιογραφία και χωρίς παραρτήματα ή πηγές τα οποία θα πρέπει να κατατεθούν χωριστά ή να επισυναφθούν στην εργασία), με 1½ διάστημα μεταξύ των γραμμών, 2,5 εκατοστά περιθώρια σελίδας και μέγεθος γραμματοσειράς 12. Χειρόγραφες εργασίες δεν θα γίνονται δεκτές. Καταληκτική ημερομηνία υποβολής των εργασιών ορίζεται η ημερομηνία γραπτής εξέτασης του μαθήματος βάσει του προγράμματος εξετάσεων που θα καταρτισθεί (αυστηρά και χωρίς παρατάσεις). Οι εργασίες μπορούν να παραδοθούν προσωπικά στο διδάσκοντα (στις ώρες συνεργασίας στο γραφείο του [208θ] στο Παλαιό Κτίριο της Φιλοσοφικής Σχολής) ή στη θυρίδα του, δίπλα στη Γραμματεία του Τομέα Παιδαγωγικής στο Παλαιό Κτίριο της Φιλοσοφικής Σχολής (αίθ. 216). Η τελική εξέταση στο μάθημα γίνεται με αντικειμενικό τεστ 50 ερωτήσεων (πολλαπλής επιλογής και σωστού-λάθους). Οι ερωτήσεις είναι κατά κύριο λόγο γνωστικές και οι απαντήσεις τους εμπεριέχονται στο σχετικό σύγγραμμα του μαθήματος.

Στο συγκεκριμένο μάθημα διανέμεται σχετικό σύγγραμμα με τίτλο "Ο Κριτικός Στοχασμός στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων: Θεωρητικές Προσεγγίσεις και Πρακτικές Προεκτάσεις" (Αθήνα, Εκδόσεις Παπαζήση. ISBN: 978-960-02-2349-1). Ο στόχος του συγκεκριμένου βιβλίου –το οποίο αποτελεί μια συλλογική προσπάθεια, και είναι το προϊόν ενός ετήσιου σχεδίου ομαδικής εργασίας (project) με μεταπτυχιακούς φοιτητές και μεταπτυχιακές φοιτήτριες από το Α.Π.Θ και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας– είναι η οριοθέτηση της συζήτησης σχετικά με το ρόλο του κριτικού στοχασμού στη μάθηση και την εκπαίδευση των ενηλίκων, καθώς και του πλαισίου μέσα στο οποίο οργανώνεται η σχετική θεωρία που αφορά κυρίως στον τρόπο με τον οποίο ο κριτικός στοχασμός συνδέεται με την απόδοση νοήματος στην ανθρώπινη εμπειρία (νοηματοδότηση) και τη δημιουργία νέας γνώσης (μετασχηματισμός της εμπειρίας), με στόχο την ενδυνάμωση για την ανάληψη δράσης (αρχικά επικοινωνιακής αλλά στη συνέχεια και χειραφετητικής) που θα επιφέρει την ανάπτυξη και την αλλαγή τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Το βιβλίο αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος επικεντρώνεται στην παρουσίαση και ανάλυση των σημαντικότερων θεωρητικών προσεγγίσεων στην ερμηνεία του κριτικού στοχασμού, ως ex-post facto (δια)νοητική διαδικασία, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη έννοια της νοηματοδότησης (αποκωδικοποίησης κατά τον Freire), ως έννοια «κλειδί» για την οριοθέτηση αυτής της διαδικασίας. Το δεύτερο μέρος επικεντρώνεται στις πρακτικές προεκτάσεις αυτής της (δια)νοητικής διαδικασίας, δίνοντας έμφαση στη άλλη έννοια «κλειδί», αυτή της ενδυνάμωσης, και στη σημασία ανάπτυξης μίας εκπαίδευσης ενηλίκων η οποία θα στοχεύει στη χειραφέτηση. Ηλεκτρονικές σημειώσεις οι οποίες μπορούν να μεταφορτωθούν από τον ιστοχώρο http://www.gkzarifis.com/WEBPROTECT-ugcoursep1811.htm (πρόσβαση ύστερα από εγγραφή στον ιστοχώρο και μόνο με κωδικό).

1.Brookfield, S. (1987) Developing critical thinkers: challenging adult to explore alternate ways of thinking and acting, San Francisco: Jossey-Bass. 2.Brookfield, S. (1993) «Breaking the code : Engaging practitioners in critical analysis of adult education literature» Studies in the Education of Adults, V25, n1, : 64-91. 3.Brookfield, S. (1995). Becoming a critically reflective teacher. San Francisco: Jossey-Bass. 4.Brookfield, S. (2001) «Repositioning ideology critique in a critical theory of adult learning», Adult Education Quarterly, V52, n1: 7-22. 5.Brookfield, S. (2002α) Overcoming alienation as the practice of adult education: The contribution of Erich Fromm to a critical theory of adult learning and education, Adult Education Quarterly, V52, n2, 96-111. 6.Brookfield, S. (2002 β) Reassessing subjectivity, criticality and inclusivity: Marcuse’s challenge to adult education, Adult Education Quarterly, V52, n4,: 265-180. 7.Brooks, A. K. (1999) Critical reflection as a response to organizational disruption, Advances in Developing Human Resources, n3, :67-97. 8.Carr, W. Kemmis, S. (1986) Becoming critical: Education, knowledge and action research, London: Falmer Press. 9.Courtenay B. C., Merriam S. B. and Reeves P. M. (1996) The centrality of meaning-making in transformational learning: How HIV-positive adults make sense of their lives, Adult education quarterly, 48(2), 65-84. 10.Cranton, P. (1994) Understanding and promoting transformative learning: A guide for educators of adults, San Francisco: Jossey Bass. 11.Dewey, J. (1933) How we think: A restatement of the relation of reflective thinking to the educative process. Boston: Heath & Co. 12.Elder, L. Paul, R. (1994) Critical Thinking: Why we must transform our teaching, Journal of Developmental Education, 18:1.: 34-35. 13.Ennis R. (1989), Critical Thinking and Subject Specificity, Educational Researcher, 18(3), 4-10. 14.Ennis, R. H. (1993) Critical thinking assessment, Theory into Practice, V32, : 179–186. 15.Freire, P. (1970) Pedagogy of the oppressed, New York: Herter and Herter. 16.Garrison, D. R. (1991) Critical thinking and adult education: a conceptual model for developing critical thinking in adult learners, International Journal of Lifelong Learning, V10 n4,: 287-303. 17.Greene, M. (1986) In search of a critical pedagogy, Harvard, Educational Review, V56, n4,: 427-441. 18.Gur-Ze’ev, I. (2002) Bildung and Critical Theory in the Face of Postmodern Education, Journal of Philosophy of Education, V36, n3, : 391-408. 19.Kennedy, M. Fisher, M. B. Ennis, R. H. (1991) «Critical thinking: literature review and needed research, L. Idol, B. F. Jones, (Eds.) Educational Values and Cognitive Instruction: Implications for Reform, Hillsdale, NJ: Erlbaum. 20.Knox, A. ( 1991) Transformative Dimensions of Adult Learning. San Francisco: Jossey-Bass. 21.Kolb, D. A. (1984) Experiential Learning: Experience as the source learning and development, Englewood Cliffs, Prentice Hall. 22.Kolb, D. A. (1993) The process of Experiential Learning, στο Thorpe, M., Edwards, R., Hanson, A. (eds.) Culture and Processes of Adult Learning, Milton Keynes, Open University Press. 23.Kolb, D. A. (1993) The process of Experiential Learning, στο Thorpe, M., Edwards, R., Hanson, A. (eds.) (1993) Culture and Processes of Adult Learning, Milton Keynes, Open University Press, σελ :138-156. 24.Kolb, D. A. Fry, R. (1975) «Toward an applied theory of experiential learning» στο C. Cooper (Ed) Theories of Group Process, London: John Wiley. 25.Mezirow , J . (1978) Perspective Transformation, Adult Education, V28, : 100-110. 26.Mezirow, J (ed.) (1990). Fostering critical reflection in adulthood: A guide to transformative and emancipatory learning. San Francisco: Jossey Bass 27.Mezirow, J. & associates (2000) Learning as transformation. San Francisco: Jossey-Bass. 28.Mezirow, J. (1981) A critical theory of adult learning and education, Adult Education, V32, n1, : 3-24. 29.Mezirow, J. (1990) How critical reflection triggers transformative learning, στοJ. Mezirow and associates (Eds) Fostering critical reflection in adulthood: A guide to transformative and emancipatory learning, San Francisco: Jossey-Bass. σελ: 1-20. 30.Mezirow, J. (1991) Transformative dimensions of adult learning, San Francisco: Jossey-Bass. 31.Mezirow, J. (2000) «Learning to think like an adult: Core concepts in transformation theory» στοJ.Mezirow and associates (Eds) Learning as Transformation, San Francisco: Jossey-Bass. 32.Mezirow, J. (2003) Transformative Learning as Discourse, Journal of Transformative Education, V1, n1,: 58-63. 33.Parker, S. (1997) Reflective teaching in a postmodern world: A manifesto for education in postmodernity, Buckingham: Open University Press. 34.Preston, r. (1999). Critical approaches to lifelong education, International review of education, The Netherlands: Kluwer Academic Publishers, Vol. 45, No 5/ 6, 561-574 35.Schön, D. A. (1983) The reflective practitioner, New York: Basic Books. 36.Schön, D. A. (1983). The reflective practitioner: how professionals thinking action, New York: Basic Books. 37.Schön, D.A (1987). Educating the reflective practitioner, San Fransisco: Jossey-Bass Publishers 38.Taylor, E. W. (2001) Transformative learning theory: A neurobiological perspective of the role of emotions and unconscious ways of knowing, International Journal of Lifelong Education, V20, n3,: 218-236.