Η αρχαιολογία της διατροφής: θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις
| Τίτλος | Η αρχαιολογία της διατροφής: θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις / The archaeology of food – theoretical and methodological approaches |
| Κωδικός | ΑΠΡ 714 |
| Σχολή | Φιλοσοφική |
| Τμήμα | Ιστορίας και Αρχαιολογίας |
| Κύκλος / Επίπεδο | 2ος / Μεταπτυχιακό |
| Περίοδος Διδασκαλίας | Χειμερινή/Εαρινή |
| Κοινό | Όχι |
| Κατάσταση | Ενεργό |
| Course ID | 600015950 |
Πρόγραμμα Σπουδών: ΠΜΣ στην Αρχαιολογία, Τέχνη και Πολιτισμό 2024-2025
Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 0
| Κατεύθυνση | Τύπος Παρακολούθησης | Εξάμηνο | Έτος | ECTS |
|---|---|---|---|---|
| Προϊστορική Αρχαιολογία | Υποχρεωτικό | Χειμερινό/Εαρινό | - | 15 |
| Τίτλος | Η αρχαιολογία της διατροφής: θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις |
| Ακαδημαϊκό Έτος | 2020 – 2021 |
| Περίοδος Τάξης | Εαρινή |
| Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ | |
| Ώρες Εβδομαδιαία | 3 |
| Ώρες Συνολικά | 39 |
| Class ID | 600185756
|
Τρόπος Παράδοσης
- Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
- e-Οδηγός Σπουδών https://qa.auth.gr/el/class/1/600185756
Erasmus
Το μάθημα προσφέρεται και σε φοιτητές
προγραμμάτων ανταλλαγής.
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες αναμένεται ότι στο πλαίσιο του μαθήματος θα
• κατανοήσουν τη σημασία της έρευνας της διατροφής στην κατανόηση των προϊστορικών κοινωνιών
• γνωρίσουν τα βασικά επιμέρους μεθοδολογικά εργαλεία έρευνας μέσα από τη βιβλιογραφία και βιωματικές πρακτικές (πειραματική αναπαραγωγή)
• εξοικειωθούν με τις θεωρητικές προσεγγίσεις που αφορούν την έρευνα της προϊστορικής διατροφής και του κοινωνικού πλαισίου παραγωγής και κατανάλωσής της
• κατανοήσουν τη διαδικασία και τη σημασία της διαμόρφωσης των δεδομένων που επιτρέπουν τη διερεύνηση της προμήθειας των πρώτων υλών, της διαμόρφωσης συγκεκριμένων τεχνολογιών μεταποίησης (εστίες, σκεύη κλπ) και των χώρων προετοιμασίας και κατανάλωσης της τροφής
• θα ερευνήσουν το ρόλο της παραγωγής και κατανάλωσης της τροφής στη διαμόρφωση σχέσεων μεταξύ των μελών μιας προϊστορικής κοινότητας καθώς και μεταξύ κοινοτήτων σε ένα ευρύτερο γεωγραφικό πλαίσιο.
•Θα ερευνήσουν τη δυναμική της τροφής στη διαμόρφωση πολιτισμικών ταυτοτήτων και στη διαπραγμάτευση της εξουσίας
•Θα ερευνήσουν τη δυναμική των διαδικασιών παραγωγής της τροφής και κατανάλωσής της στην κινητοποίηση μεταβολών σε κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο.
• ευαισθητοποιηθούν σε μεθοδολογικά και πρακτικά ζητήματα που μπορεί να προκύψουν από την εμπλοκή του ερευνητή στο συγκεκριμένο ερευνητικό πεδίο
• εξασκηθούν στην προφορική και γραπτή παρουσίαση των ιδεών/επιχειρημάτων τους
Γενικές Ικανότητες
- Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
- Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
- Λήψη αποφάσεων
- Αυτόνομη εργασία
- Ομαδική εργασία
- Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
- Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών
- Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
- Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον
- Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
- Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Η έρευνα της προϊστορικής διατροφής έχει αποκτήσει σημαντικό ρόλο τα τελευταία χρόνια. Έχοντας ως αφετηρία τη ρήση του Andrew Sherratt (1991) ότι οι άνθρωποι δεν καταναλώνουν είδη αλλά γεύματα, μια σειρά από συνέδρια, επιστημονικά άρθρα και βιβλία έχουν επικεντρωθεί σε τρόφιμα πολυτελείας (van der Veen, 2003), ειδικά πλαίσια κατανάλωσης όπως συλλογικά γεύματα με κρέας και αλκοόλ (Jones, 2007; Wright, 2004; Miracle and Milner, 2002) ή στις ποικίλλες κοινωνικές, οικονομικές και συμβολικές διαστάσεις της τροφής στις ανθρώπινες κοινωνίες (Gosden and Hather, 1999). Ερευνητικά προγράμματα έχουν εξετάσει το ζήτημα της 'παγκοσμιοποίησης' στα προϊστορικά τρόφιμα (Martin Jones et al., 2011), την κατανάλωση ειδικών τροφίμων όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα (Craig et al., 2005; Evershed et al., 2008). Παράλληλα, μια ποικιλία μεθόδων και προσεγγίσεων σε διαφορετικές περιοχές και εποχές αφορούν την έρευνα της διατροφής με τη χρήση αναλυτικών εργαλείων όπως οι χημικές αναλύσεις, οι ισοτοπικές αναλύσεις, συχνά συνοδευόμενες από πειραματικές και εθνογραφικές προσεγγίσεις (Anderson et al., 2013, Capparelli et al., 2011; Chevalier et al., 2014; Parker-Pearson, 2003; Renard and Mee,2007; Tzedakis et al., 2008; Voutsaki and Valamoti, 2013). Το μάθημα εξετάζει το ρόλο της διατροφής σε ποικίλες πτυχές της ανθρώπινης ζωής κατά την προϊστορική περίοδο, από τις παλαιολιθικές κοινωνίες των κυνηγών/τροφοσυλλεκτών μέχρι τις ιεραρχημένες κοινωνίες της Εποχής του Χαλκού με παραδείγματα από διάφορα μέρη του κόσμου.
Λέξεις Κλειδιά
Προϊστορία, Διατροφή, οργανικά κατάλοιπα, αρχαιοβοτανικά κατάλοιπα, ζωοαρχαιολογικά κατάλοιπα, μαγειρική τεχνολογία, οργάνωση του χώρου
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
- Σημειώσεις
- Διαφάνειες
- Διαδραστικές ασκήσεις
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
- Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία
- Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
- Χρήση Τ.Π.Ε. στην Αξιολόγηση των Φοιτητών
Οργάνωση Μαθήματος
| Δραστηριότητες | Φόρτος Εργασίας | ECTS | Ατομικά | Ομαδικά | Erasmus |
|---|---|---|---|---|---|
| Διαλέξεις | 75 | ✓ | |||
| Σεμινάρια | 9 | ||||
| Εργαστηριακή Άσκηση | 40 | ||||
| Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων | 130 | ||||
| Εκπαιδευτικές επισκέψεις και παρακολούθηση συνεδρίων / σεμιναρίων / εκδηλώσεων | 46 | ||||
| Συγγραφή εργασίας / εργασιών | 150 | ||||
| Σύνολο | 450 |
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες καλούνται να μελετήσουν μικρής έκτασης κείμενα από συγκεκριμένη ελληνόγλωσση και ξενόγλωσση βιβλιογραφία και να παρουσιάσουν σύντομα την κριτική τους αποτίμηση. Η αξιολόγηση θα βασίζεται στις εβδομαδιαίες παρουσιάσεις τους, τη δυνατότητα να επιχειρηματολογούν και να απαντούν σύνθετες ερωτήσεις επί της βιβλιογραφίας καθώς και σε σύντομη συνθετική γραπτή εργασία στο τέλος του μαθήματος.
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
- Γραπτή Εργασία (Συμπερασματική)
- Δημόσια Παρουσίαση (Συμπερασματική)
Βιβλιογραφία
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Arnold, B., 1999. ‘Drinking the Feast’: Alcohol and the Legitimation of Power in Celtic Europe. Cambridge Archaeol. J. 9, 71. https://doi.org/10.1017/S0959774300015213
Dietler, M., Hayden, B. (Eds.), 2001. Feasts: Archaeological and ethnographic perspectives on food, politics, and power. Smithsonian Institution Press, Washington, D.C.
Evershed, R.P., Payne, S., Sherratt, A.G., Copley, M.S., Coolidge, J., Urem-Kotsu, D., Kotsakis, K., Özdoǧan, M., Özdoǧan, A.E., Nieuwenhuyse, O., Akkermans, P.M.M.G., Bailey, D., Andeescu, R.R., Campbell, S., Farid, S., Hodder, I., Yalman, N., Özbaşaran, M., Biçakci, E., Garfinkel, Y., Levy, T., Burton, M.M., 2008. Earliest date for milk use in the Near East and southeastern Europe linked to cattle herding. Nature 455, 528–531. https://doi.org/10.1038/nature07180
Fechner, K., Mesnil M. (Eds.), 2002. Pain, fours et foyers des temps passés Archéologie et traditions boulangères des peuples agriculteurs d'Europe et du Proche Orient. Civilisations. Université Libre de Bruxelles, Bruxelles.
Fuller, D.Q., Rowlands, M. 2011. Ingestion and food technologies: maintaining differences over the long-term inWest, South and East Asia, in: Bennet, J., Sherratt, S., Wilkinson, T.C. (Eds.),Interweaving worlds: systematic interactions in Eurasia, 7th to the 1st millennia BC.Essays from a conference in memory of Professor Andrew Sherratt. Oxbow Books, Oxford, pp. 37-60.
Gosden, C., Hather, J. (Eds.), 1999. The Prehistory of Food. Appetites for change. Routledge, New York; London.
Hastorf, C. 2018. The Social Archaeology of Food. Cambridge University Press, Cambridge
Jones, M., Hunt, H., Lightfoot, E., Lister, D., Liu, X., Motuzaite-Matuzeviciute, G., 2011. Food globalization in prehistory. World Archaeol. 43, 665–675. https://doi.org/10.1080/00438243.2011.624764
Mee, C., Renard, J. (Eds.), 2007. Cooking up the Past: Food and Culinary Practices in the Neolithic and Bronze Age Aegean. Oxbow Books, Oxford.
Miracle, P., Milner, N. (Eds.), 2002. Consuming Passions and Patterns of Consumption. McDonald Institute for Archaeological Research, Cambridge.
Pearson, M.P. (Ed), 2003. Food, culture and identity in the Neolithic and Early Bronze Age. British Archaeological Reports Ltd. Archaeopress, London.
Sherratt, A., 1991. Palaeoethnobotany: from crops to cuisine. In: Queiroga F, Dinis AP (eds) Paleoecologia e Arqueologia II.Centro de Estudos Arqueologicos Famalicences, Vila Nova de Famalicão, pp. 221–236.
Valamoti, S.M., Dimoula, A., Ntinou, M. (2022) Cooking with Plants in Ancient Europe and Beyond. Sidestone Press, Leiden.
Τελευταία Επικαιροποίηση
27-03-2023
