ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΟΛΟΓΙΑ: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΠΟΛΥΓΛΩΣΣΙΑ: Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΚΡΟΒΑΤΙΚΗ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ HERTA MUELLER

Χρησιμοποιείται η πλατφόρμα e-learning και στο επίπεδο της τάξης και στο επίπεδο του κάθε διδάσκοντα. Στο επίπεδο της τάξης: α) Γίνονται ανακοινώσεις που αφορούν όλη την τάξη β) Γίνονται οι έλεγχοι πλαγιαρισμού/λογοκλοπής των εργασιών των φοιτητών. Στη σελίδα του διδάσκοντα: α) Ο διδάσκων ανεβάζει επιπρόσθετο υλικό που χρησιμοποιεί με τους φοιτητές του σε συμβατική μορφή ή σε μορφή power point β) Ανεβαίνουν οι ενδιάμεσες βαθμολογίες, τις οποίες δεν θα μπορούν οι φοιτητές/τριες να πληροφορηθούν στο επίσημο βαθμολόγιο γ) Στέλνει ομαδικά ηλεκτρονικά μηνύματα στις επί μέρους ομάδες δ) Ανεβάζει επιστημονικά κείμενα που θα πρέπει να μελετηθούν ε) Δίνει οδηγίες σχετικά με τη συγγραφή των εργασιών και την τελική γραπτή εξέταση στ) Δέχεται τις ενδιάμεσες εργασίες, τις οποίες διορθώνει και επιστρέφει με τις παρατηρήσεις του στους φοιτητές/τριες. Αναλυτικός χρονικός προγραμματισμός σε επίπεδο εβδομάδας Εβδομάδα Θέμα 1η Εισαγωγή στο μάθημα, ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία Μετά από μια πρώτη γνωριμία φοιτητών/φοιτητριών και διδάσκουσας και μετά την επεξήγηση της οργάνωσης και των απαιτήσεων του μαθήματος, η διδάσκουσα προβάλλει διαδραστική παρουσίαση σχετικά με το ιστορικό/πολιτικό/γεωγραφικό πλαίσιο του έργου της συγγραφέως Herta Müller (δικτατορία, χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, πολιτισμοί και γλώσσες στην περιοχή του Βανάτου στη Ρουμανία). Μέσω βίντεο- συνέντευξης οι φοιτητές/φοιτήτριες γνωρίζουν την Herta Müller και βιογραφικά στοιχεία της. 2η Παρουσίαση λογοτεχνικών κειμένων και ανάθεση εργασιών Παρουσιάζονται διάφορα κειμενικά είδη (έργα της συγγραφέως) και οι συμμετέχοντες/συμμετέχουσες καλούνται να επιλέξουν θέματα εργασιών. Δύνανται να ασχοληθούν με γενικότερα ιδεολογικά αλλά και επιμέρους γλωσσικά ζητήματα σε 18 επιλεγμένα έργα: μυθιστορήματα, διηγήματα, συνεντεύξεις, λόγους ή κολλάζ της Herta Müller. Η διδάσκουσα συζητά μαζί με τους συμμετέχοντες/τις συμμετέχουσες το χρονοδιάγραμμα παρουσιάσεων και απορίες σχετικά με την δομή και το περιεχόμενο των παρουσιάσεων/γραπτών εργασιών. 3η Λογοτεχνικό κείμενο: Heimat ist das was gesprochen wird Γίνεται ανάγνωση και συζήτηση αποσπασμάτων της ομιλίας Heimat ist das was gesprochen wird. Παρουσιάζονται και συζητούνται τα θεωρητικά μοντέλα των εννοιών «Multi»-, «Inter»- και «Transkulturalität». Για την καλύτερη κατανόηση δίδεται παράλληλο κείμενο του Wolfgang Welsch (2010) και γίνεται σύγκριση/συσχετισμός με το κείμενο της Herta Müller. Οι συνεδρίες 4-13 είναι αφιερωμένες στις παρουσιάσεις των φοιτητών/φοιτητριών. 4η Λογοτεχνικό κείμενο: Reisende auf einem Bein Μετά από σχετική εισήγηση φοιτητές/φοιτήτριες εργάζονται σε ομάδες, εντοπίζουν στοιχεία πολυγλωσσίας και τα κατηγοριοποιούν. Κάθε ομάδα ασχολείται με διαφορετικό απόσπασμα. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα αποτελέσματα στην ολομέλεια και συζητούνται. Ακολουθεί μελέτη των ορισμών «Multilingualität»- «Code Switching»- «Metalingualität»- «fremdsprachliche Interferenzen». 5η Λογοτεχνικό κείμενο: Herztier Σε συνέχεια του προηγούμενου μαθήματος, οι φοιτήτριες/φοιτητές στις παρουσιάσεις τους εντοπίζουν και συγκρίνουν φαινόμενα πολυγλωσσίας και συζητούν την σημασία τους αλλά και την λειτουργία τους εντός του λογοτεχνικού κειμένου. Παράλληλα εξετάζεται ο θεματικός άξονας των δυο μυθιστορημάτων Reisende auf einem Bein και Herztier. 6η Λογοτεχνικό κείμενο: Der Fuchs war damals schon der Jäger Προστίθεται και άλλο λογοτεχνικό κείμενο προς ανάλυση από τους φοιτητές/τις φοιτήτριες. Οι συμμετέχοντες/συμμετέχουσες καλούνται να επικεντρωθούν σε γλωσσικές ιδιαιτερότητες σχετικά με την σύνταξη, γραμματική και ορθογραφία. Επιπλέον εντοπίζουν την χρήση μεταφορών, νεολογισμών κ.α. υφολογικών μέσων και καλούνται να καταγράψουν την λειτουργία τους μέσα στο κείμενο. 7η Λογοτεχνικό κείμενο: Atemschaukel Μετά την ανάγνωση αποσπασμάτων του μυθιστορήματος Atemschaukel παρουσιάζεται ντοκιμαντέρ σχετικά με τα στρατόπεδα καταναγκαστικών έργων της τέως Σοβιετικής Ένωσης. Στη συνέχεια συζητούνται ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία και παρουσιάζεται παράλληλο κείμενο του Oskar Pastior. Οι φοιτητές/φοιτήτριες συζητούν την έννοια της διακειμενικότητας και εντοπίζουν τα μοτίβα-άξονες του λογοτεχνικού έργου. 8η Λογοτεχνικό κείμενο: Atemschaukel Σε συνέχεια του προηγούμενου μαθήματος γίνεται επισκόπηση και ανάλυση των γλωσσικών μέσων που χρησιμοποιούνται στο κείμενο και σύγκριση του μυθιστορήματος με τα άλλα λογοτεχνικά έργα με τα οποία ασχολήθηκαν οι φοιτητές/φοιτήτριες. Εισάγεται η έννοια της «μνήμης» και πώς το λογοτεχνικό κείμενο λειτουργεί ως «δεξαμενή» μνημών. 9η Λογοτεχνικό κείμενο: Cristina und ihre Attrappe oder Was (nicht) in den Akten der Securitate steht Γίνεται ανάγνωση αποσπασμάτων από το κείμενο, επισκόπηση των βιογραφικών στοιχείων και συσχετισμός με τα στοιχεία μυθοπλασίας της λογοτεχνικής παραγωγής της Herta Müller. Μέσω παρουσίασης και σύντομου βίντεο δίδονται περαιτέρω στοιχεία για την λειτουργία των Securitate. στη Ρουμανία του Ceaușescu. Στη συνέχεια φοιτητές/φοιτήτριες καλούνται να συγκρίνουν την πρόζα της Herta Müller ως προς τον θεματικό άξονα του βιώματος της δικτατορίας. 10η Λογοτεχνικό κείμενο: Lebensangst und Worthunger Γίνεται ανάγνωση αποσπασμάτων από το κείμενο Lebensangst und Worthunger και συζητείται η έννοια της αυτοαναφορικότητας. Μετά την ανάγνωση και γλωσσική ανάλυση των διαφορετικών κειμένων της Herta Müller, οι συμμετέχοντες/συμμετέχουσες καλούνται να καταγράψουν πως γίνεται η πραγμάτευση των θεματικών πατρίδα/γλώσσα/πολιτισμός/καταγωγή στα κείμενα με τα οποία ασχολήθηκαν. Σε αυτό το πλαίσιο εισάγεται η έννοια της υβριδικότητας ταυτοτήτων και του «Third Space» (Homi K. Bhabha, 1997) και συζητείται. 11η Κολλάζ Οι φοιτητές/φοιτήτριες γνωρίζουν ένα επιπλέον κειμενικό «τρόπο» της Herta Müller: τα κολλάζ. Αφού εντοπισθούν, παρουσιασθούν και συζητηθούν τα χαρακτηριστικά αυτών των ιδιαίτερων κατασκευών, τους δίδεται η δυνατότητα να πειραματιστούν σε ομάδες εργασίας με την τεχνική του κολλάζ. Η διδάσκουσα έχει φροντίσει για αυτόν τον σκοπό (με την συνδρομή των συμμετεχόντων/συμμετεχουσών) να έχουν συγκεντρωθεί σελίδες περιοδικών και εφημερίδων ως πρώτη ύλη προς χρήση για την δημιουργία κολλάζ. 12η Παρουσίαση κολλάζ/παρουσιάσεις εργασιών Οι φοιτητές/φοιτήτριες παρουσιάζουν τα κολλάζ τους και συζητούν το ενδεχόμενο έκθεσης των δημιουργημάτων τους σε δημόσιο χώρο. Στη συνέχεια αφιερώνεται χρόνος στην παρουσίαση (Referate) επιλεγμένων θεμάτων από τους φοιτητές/φοιτήτριες. 13η Παρουσιάσεις εργασιών, ανατροφοδότηση Σε αυτό το μάθημα παρουσιάζονται επιπλέον εργασίες (Referate) από τους φοιτητές/τις φοιτήτριες και γίνεται από κοινού η τελική επισκόπηση των θεωρητικών εννοιών που διδάχτηκαν αλλά και συσχέτιση με το λογοτεχνικό έργο της Herta Müller. Οι συμμετέχοντες/συμμετέχουσες έχουν την ευκαιρία να σχολιάσουν σχετικά με το θέμα της πολυγλωσσίας και της υβριδικής ταυτότητας, παραθέτοντας προσωπικά τους βιώματα και συσχετίζοντας προσωπικές εμπειρίες και αντιλήψεις. Οι φοιτητές/φοιτήτριες αυτοαξιολογούνται και αξιολογούν το μάθημα και τη διδάσκουσα και κάνουν προτάσεις για το μέλλον. Παράδοση γραπτών εργασιών Λογοτεχνικά κείμενα: Müller, Herta: Atemschaukel, Carl Hanser Verlag, München, 2009. Müller, Herta: Cristina und ihre Attrappe oder Was (nicht) in den Akten der Securitate steht, Wallstein Verlag, Göttingen, 2009. Müller, Herta: Der Fremde Blick. Oder das Leben ist ein Furz in der Laterne, Wallstein Verlag, Göttingen, 2009. Müller, Herta: Der Fuchs war damals schon der Jäger, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2010. Müller, Herta: Der König verneigt sich und tötet, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2008. Müller, Herta: Der Mensch ist ein großer Fasan auf der Welt, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2009. Müller, Herta: Die blassen Herren mit den Mokkatassen, Carl Hanser Verlag, München, 2005. Müller, Herta: Heimat ist das was gesprochen wird, Gollenstein Verlag, Merzig, 2001. Müller, Herta: Herztier, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2007. Müller, Herta: Heute wär ich mir lieber nicht begegnet, Rowohlt Verlag, Hamburg, 1997. Müller, Herta: Hunger und Seide, Carl Hanser Verlag, München, 2015. Müller, Herta: Immer derselbe Schnee und immer derselbe Onkel, Carl Hanser Verlag, München, 2011. Müller, Herta: In der Falle. 3 Essays, Wallstein Verlag, Göttingen, 1996. Müller, Herta: In jeder Sprache sitzen andere Augen, in: Müller, Herta: Der König verneigt sich und tötet, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2008. Müller, Herta: Lebensangst und Worthunger, im Gespräch mit Michael Lentz, Leipziger Poetikvorlesung, Suhrkamp Verlag, München, 2009. Müller, Herta: Mein Vaterland war ein Apfelkern, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2016. Müller, Herta: Reisende auf einem Bein, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2010. Müller, Herta: Vater telefoniert mit den Fliegen, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2015.

Ο τελικός βαθμός προκύπτει από τους επιμέρους βαθμούς στα παρακάτω μέρη. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο φοιτητής/η φοιτήτρια να έχει κατοχυρώσει τουλάχιστον τον βαθμό πέντε (5) σε κάθε μέρος: • Παρουσία και ενεργή συμμετοχή στο σεμινάριο • εκπόνηση γραπτής εργασίας

Müller, Herta: Atemschaukel, Carl Hanser Verlag, München, 2009. Müller, Herta: Cristina und ihre Attrappe oder Was (nicht) in den Akten der Securitate steht, Wallstein Verlag, Göttingen, 2009. Müller, Herta: Der Fremde Blick. Oder das Leben ist ein Furz in der Laterne, Wallstein Verlag, Göttingen, 2009. Müller, Herta: Der Fuchs war damals schon der Jäger, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2010. Müller, Herta: Der König verneigt sich und tötet, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2008. Müller, Herta: Der Mensch ist ein großer Fasan auf der Welt, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2009. Müller, Herta: Die blassen Herren mit den Mokkatassen, Carl Hanser Verlag, München, 2005. Müller, Herta: Heimat ist das was gesprochen wird, Gollenstein Verlag, Merzig, 2001. Müller, Herta: Herztier, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2007. Müller, Herta: Heute wär ich mir lieber nicht begegnet, Rowohlt Verlag, Hamburg, 1997. Müller, Herta: Hunger und Seide, Carl Hanser Verlag, München, 2015. Müller, Herta: Immer derselbe Schnee und immer derselbe Onkel, Carl Hanser Verlag, München, 2011. Müller, Herta: In der Falle. 3 Essays, Wallstein Verlag, Göttingen, 1996. Müller, Herta: In jeder Sprache sitzen andere Augen, in: Müller, Herta: Der König verneigt sich und tötet, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2008. Müller, Herta: Lebensangst und Worthunger, im Gespräch mit Michael Lentz, Leipziger Poetikvorlesung, Suhrkamp Verlag, München, 2009. Müller, Herta: Mein Vaterland war ein Apfelkern, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2016. Müller, Herta: Reisende auf einem Bein, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2010. Müller, Herta: Vater telefoniert mit den Fliegen, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a.M., 2015. Androutsopoulos, Jannis: Soziolinguistische Mehrsprachigkeit. Ressourcen, Praktiken, Räume und Ideologien, in: Der Deutschunterricht 4/2017. Bachmann- Medick, Doris: Nach der Hybridität: Travelling Concepts im Horizont von Übersetzung, in: Ette, Ottmar/ Wirt, Uwe: Nach der Hybridität. Zukünfte der Literaturtheorie, Walter Frey Verlag, Berlin, 2014. Bartels, Gerrit: Interview mit Herta Müller: Ich habe noch nie auf einen Preis gewartet, in: Tagesspiegel, Berlin, 06.10.2009, [Online unter: https://www.tagesspiegel.de/kultur/literatur/interview-mit-herta-mueller-ich-habe-noch-nie-auf-einen-preis-gewartet/1612512.html, letzter Aufruf: 22/05/2021]. Beutin, Wolfgang (u.a.): Deutsche Literaturgeschichte. Von den Anfängen bis in die Gegenwart, J.B. Metzler Verlag, Stuttgart, 2001. Beyer, Susanne: „Ich habe die Sprache gegessen.“ Die Literatur- Nobelpreisträgerin Herta Müller über ihre zusammengeklebten Gedichte und über die Macht und das Versagen der Wörter, in: Der Spiegel, Ausgabe 35, 2012. Bickes, Christina/ Bickes, Hans: Aspekte der Mehrsprachigkeit, in: Sprache und Multikulturalität. Festschrift für Professor Käthi Dorfmüller- Karpusa, University Studio Press, Thessaloniki, 2005. Bredella, Lothar: Die Bedeutung multikultureller narrativer Texte für die Anerkennung von Mehrsprachigkeit und Mehrkulturalität, in: Bausch, Karl-Richard/ Königs, Frank G./ Krumm, Hans- Jürgen: Mehrsprachigkeit im Fokus. Arbeitspapiere der 24. Frühjahrskonferenz zur Erforschung des Fremdsprachenunterrichts, Gunter Narr Verlag, Tübingen, 2004. DPA (Deutsche Presse- Agentur): Heimweh als blauer Saal. Herta Müllers Wortcollagen vom Küchentisch, in: Westfälische Nachrichten, 2.4.2019 [online unter: https://www.wn.de/Welt/Kultur/Buch/3724781-Heimweh-als-blauer-Saal-Herta-Muellers-Wortcollagen-vom-Kuechentisch, letzter Aufruf: 22/5/2021]. Eke, Norbert Otto: Schönheit der Verwund(er)ung. Herta Müllers Weg zum Gedicht, in: Arnold, Ludwig (Hg.): Text und Kritik, Heft 155: Herta Müller, Richard Boorberg Verlag, München, 2002 Esselborn, Karl: Neue Zugänge zur inter/transkulturellen deutschsprachigen Literatur, in: Schmitz, Helmut (Hg.): Von der nationalen zur internationalen Literatur. Transkulturelle deutschsprachige Literatur und Kultur im Zeitalter globaler Migration, Rodopi Verlag, Amsterdam, 2009. Geißler, Cornelia/ Scholz, Martin: Herta Müller im Interview. Ich bin ein lustiger Mensch, in: Frankfurter Rundschau, 24.8.2012 [Online unter: https://www.fr.de/kultur/ich-lustiger-mensch-11327854.html, letzter Aufruf: 22.5.2021]. Giessen, Hans W./ Rink, Christian (Hg.): Migration in Deutschland und Europa im Spiegel der Literatur. Interkulturalität – Multikulturalität – Transkulturalität, Bd.64, Frank und Timme Verlag, Berlin, 2017. Goetsch, Paul: Fremdsprachen in der Literatur. Ein typologischer Überblick, in: Goetsch, Paul (Hg): Dialekte und Fremdsprachen in der Literatur, Günter Narr Verlag, Tübingen, 1987. Görling, Reinhold: Heterotopia: Lektüren einer interkulturellen Literaturwissenschaft, Fink Verlag, München, 1997. Knauth, Alfons K.: Weltliteratur: Von der Mehrsprachigkeit zur Mischsprachigkeit, in: Schmitz- Emans, Monika (Hg.): Literatur und Vielsprachigkeit, Hermeia Verlag, Heidelberg, 2004. Nizon, Paul: Exil: Das Multikulturelle als Stimulans, in: Lützeler, Paul Michael (Hg.): Schreiben zwischen den Kulturen. Beiträge zur deutschsprachigen Gegenwartsliteratur, Fischer Verlag, Frankfurt a. M., 2009. Palej, Agnieszka: Transkulturelle Perspektiven. Die deutschsprachige Literatur der Moderne in ihren Wechselwirkungen. Krakauer Studien zur germanistischen Literatur- und Kulturwissenschaft, Jagiellonian Press, Krakau, 2011. Sturm-Trigonakis, Elke: Global playing in der Literatur, Königshausen & Neumann Verlag, Würzburg, 2007. Von Loyen, Ulrich: „Kleine Literatur“ oder „Weltliteratur“? Zu den Diskursen um Herta Müller und Norman Manea. [Online unter: https://www.academia.edu/6179239/Weltliteratur._Norman_Manea_und_Herta_M%C3%BCller, letzer Aufruf: 22.5.2021].