ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ Ι

Βασικές γνώσεις της ιστορίας και της λογοτεχνίας της μέσης βυζαντινής περιόδου.

Υποστήριξη μαθησιακής διαδικασίας μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-learning. Ανάρτηση εκπαιδευτικού υλικού, οδηγιών, βιβλιογραφίας κλπ. Χρήση ΤΠΕ στην επικοινωνία με τους φοιτητές (συνεχής υποστήριξη μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και messaging του e-learning). Χρήση ερευνητικών πόρων ελεύθερα προσβάσιμων στο διαδίκτυο (έγκυρες ιστοσελίδες και ιστότοποι, ηλεκτρονικά περιοδικά κ.ά.). Χρήση συνδρομητικών βάσεων δεδομένων, ηλεκτρονικών περιοδικών και άλλων ηλεκτρονικών πόρων που διατίθενται μέσω της βιβλιοθήκης της Σχολής.

Ενδεικτική βιβλιογραφία / Selective Bibliography M. De Groote, Christophori Mitylenaii versuum variorum collectio Cryptensis (Corpus Christia¬norum, Series graeca 74), Turnhout 2012. P. de Lagarde, Ioannis Euchaitorum metropolitae quae in codice Vaticano graeco 676 su-per¬sunt, Göttingen 1881 (ανατ. Amsterdam 1979). F. Bernard – Chr. Livanos, The Poems of Christopher of Mytilene and John Mauropous edited and translated (Dumbarton Oaks Medieval Library 50), Washington D.C. 2018 L. G. Westerink, Michaelis Pselli poemata, Stuttgart–Leipzig 1992. A. P. Kazhdan – A. Wharton Epstein, Change in Byzantine Culture in the Eleventh and Twelfth Centuries, Berkeley – Los Angeles – London 1985 (= Ἀλλαγὲς στὸν βυζαντινὸ πολιτισμὸ κατὰ τὸν 11ο καὶ 12ο αἰώνα, μτφρ. Α. Παππᾶς, Ἀθήνα 1997) F. Bernard – K. Demoen (επιμ.), Poetry and its Contexts in Eleventh-century Byzantium, Farn¬ham–Burlington 2012 Β. Ν. Βλυσίδου (επιμ.), Η αυτοκρατορία σε κρίση (;) Το Βυζάντιο τον 11ο αιώνα (1025–1081) (Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών. Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών. Διεθνή Συμπόσια 11), Αθήνα 2003 F. Bernard, Writing and Reading Byzantine Secular Poetry, 1025–1081 (Oxford Studies in Byzantium), Oxford 2014 M.D. Lauxtermann – M. Whittow (επιμ.), Byzantium in the Eleventh Century. Being in Between (Society for the Promotion of Byzantine Studies, Publications 19), London–New York 2017 F. Bernard, «The 11th Century: Michael Psellos and Contemporaries», στο: W. Hörandner – A. Rhoby – N. Zagklas (επιμ.), A Companion to Byzantine Poetry (Brill’s Companions to the Byzantine World 4), Leiden–Boston 2019, 212-236

1. Ο 11ος αιώνας / The 11th Century P. Lemerle, Cinq études sur le XIe siècle byzantin (Le monde byzantin), Paris 1977 A. P. Kazhdan – A. Wharton Epstein, Change in Byzantine Culture in the Eleventh and Twelfth Centuries (The Transformation of the Classical Heritage VII), Berkeley – Los Angeles – London 1985 (= Ἀλλαγὲς στὸν βυζαντινὸ πολιτισμὸ κατὰ τὸν 11ο καὶ 12ο αἰώνα, μτφρ. Α. Παππᾶς, μτφρ. παραρτήματος Δ. Τσουγκαράκης, Ἀθήνα 1997) M. J. Angold, «Imperial Renewal and Orthodox Reaction: Byzantium in the Eleventh Century», στο: P. Magdalino (επιμ.), New Constantines: The Rhythm of Imperial Renewal in Byzantium, 4th-13th Centuries. Papers from the Twenty-sixth Spring Symposium of Byzantine Studies, St Andrews, March 1992, Aldershot 1994, 231-46 M. Angold, The Byzantine Empire, 1025–1204: a Political History, London–New York 21997 (= M. Angold, Η βυζαντινή αυτοκρατορία από το 1025 έως το 1204. Μια πολιτική ιστορία, μτφρ. Ε. Καργιανιώτη, Αθήνα 1997) Ρ. Α. Agapitos, «Teachers, pupils, and imperial power in eleventh-century Byzantium», στο: Yun Lee Too – N. Livingstone (επιμ.), Pedagogy and Power: Rhetorics of Classical Learning (Ideas in Context 50), Cambridge 1998, 170-191 Β. Ν. Βλυσίδου (επιμ.), Η αυτοκρατορία σε κρίση (;) Το Βυζάντιο τον 11ο αιώνα (1025–1081) (Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών. Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών. Διεθνή Συμπόσια 11), Αθήνα 2003 Σ. Λαμπάκης, «Η “κρίσιμη” επικαιρότητα του 11ου αιώνα στην ποίηση της εποχής. Συγκρίσεις και παραλληλισμοί με τα ιστοριογραφικά κείμενα», στο: Β. Ν. Βλυσίδου (επιμ.), Η αυτοκρατορία σε κρίση (;) Το Βυζάντιο τον 11ο αιώνα (1025–1081) (Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών. Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών. Διεθνή Συμπόσια 11), Αθήνα 2003, 393-408 A. Kazhdan – S. Franklin, Studies on Byzantine Literature of the Eleventh and Twelfth Centuries, Cambridge 1984 (= Μελέτες στη βυζαντινή λογοτεχνία του 11ου και 12ου αιώνα, μτφρ. Μ. Αυγερινού-Τζιώγα, Αθήνα 2007) F. Bernard – K. Demoen (επιμ.), Poetry and its Contexts in Eleventh-century Byzantium, Farnham–Burlington 2012 P. Magdalino, «Cultural Change? The Context of Byzantine Poetry from Geometres to Prodromos», στο: F. Bernard – K. Demoen (επιμ.), Poetry and its Contexts in Eleventh-century Byzantium, Farnham–Burlington 2012, 19-36 F. Bernard, «Gifts of Words: The Discourse of Gift-Giving in Eleventh-Century Byzantine Poetry», στο: F. Bernard – K. Demoen (επιμ.), Poetry and its Contexts in Eleventh-century Byzantium, Farnham–Burlington 2012, 37-51 F. Bernard, «Asteiotes and the Ideal of the Urbane Intellectual in the Byzantine Eleventh Century», Frühmittelalterliche Studien 47 (2013) 129–142 F. Bernard, «The Ethics of Authorship: Some Tensions in the 11th Century», στο: A. Pizzone (επιμ.), The author in Middle Byzantine literature: modes, functions, and identities (Byzantinisches Archiv 28), Berlin 2014, 41–60 F. Bernard, Writing and Reading Byzantine Secular Poetry, 1025–1081 (Oxford Studies in Byzantium), Oxford 2014 W. Hörandner, Forme et fonction. Remarques sur la poésie dans la société byzantine (Séminaires byzantins 4), Paris 2017 (= Ἡ ποίηση στὴ βυζαντινὴ κοινωνία. Μορφὴ καὶ λειτουργία, μτφρ. Ι. Βάσσης – Μ. Λουκάκη, Ἀθήνα 2017) M.D. Lauxtermann – M. Whittow (επιμ.), Byzantium in the Eleventh Century. Being in Between (Society for the Promotion of Byzantine Studies, Publications 19), London–New York 2017 J. Howard-Johnston (επιμ.), Social Change in Town and Country in Eleventh-Century Byzantium (Oxford Studies in Byzantium), Oxford 2020 F. Bernard, «The 11th Century: Michael Psellos and Contemporaries», στο: W. Hörandner – A. Rhoby – N. Zagklas (επιμ.), A Companion to Byzantine Poetry (Brill’s Companions to the Byzantine World 4), Leiden–Boston 2019, 212-236 2. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΜΙΤΥΛΗΝΑΙΟΣ / Christopher of Mytilene α. Εκδόσεις / Editions M. De Groote, Christophori Mitylenaii versuum variorum collectio Cryptensis (Corpus Christianorum, Series graeca 74), Turnhout 2012. E. Follieri, I calendari in metro innografico di Cristoforo Mitileneo, I–II (Subsidia Hagiographica 63), Bruxelles 1980. Δ. Ι. Μονιοῦ, Χριστοφόρου Μυτιληναίου Στίχοι διάφοροι. Εἰσαγωγή, μετάφραση, σημειώσεις (Βυζαντινὰ Λογοτεχνήματα 1), Ἀθήνα 2017. F. Bernard – Chr. Livanos, The Poems of Christopher of Mytilene and John Mauropous edited and translated (Dumbarton Oaks Medieval Library 50), Washington D.C. 2018 β. Βιβλιογραφία / Bibliography P. Maas, «Echoverse in byzantinischen Epitaphien», Byzantinische Zeitschrift 13 (1904) 161. O. Schissel, «Interpretationen zu Christophoros Mitylenaios», Byzantinische Zeitschrift 29 (1929–30) 161-167. O. Schissel, «Christophoros Mitylenaios, An den hl. Dionysios wegen der Himmlischen Hierarchie (Kurtz Nr. 86)», Byzantinisch-neugriechische Jahrbücher 8 (1929/30) 350-352. C. Giannelli, «Ramenta Byzantina II. Cristoforo di Mitilene e la teoria bizantina circa la dilazione delle pene infernali e dei premi celesti», Classica et Mediaevalia 17 (1956) 41-45. Θ. Ξύδης, «Ὁ βυζαντινὸς ποιητὴς Χριστόφορος ὁ Μυτιληναῖος», Δελτίον τῆς Χριστιανικῆς Ἀρχαιολογικῆς Ἑταιρείας Δ΄ 4 (1964) (Τιμητικὸς τόμος Γ. Σωτηρίου), 245-252. E. Follieri, «Le poesie di Cristoforo Mitileneo come fonte storica», Zbornik Radova Vizantološkog Instituta 8/2 (1964) (Mélanges G. Ostrogorsky II) 133-148. W. Hörandner, «La poésie profane au XIe siècle et la connaissance des auteurs anciens», Travaux et Mémoires 6 (1976) 245-263. R. Anastasi – C. Crimi – R. Gentile – A.M. Milazzo – G. Musumeci – M. Solarino, Cristoforo di Mitilene, Canzoniere (Quaderni dell’Istituto di Filologia Bizantina), Catania 1983. C. Crimi, Graeca et bizantina, Catania 1983, σ. 35-40 («Sul cavallo bronzeo descritto da Cristoforo di Mitelene»), σ. 41-43 («Una consonanza tra Giovanni Geometra e Cristoforo di Mitilene»), σ. 45-50 («Motivi epigrammatici nei carmi sul eco»). N. Oikonomides, «Life and Society in Eleventh Century Constantinople», Südost-Forschungen 49 (1990) 1-14. P. Magdalino, «Cosmological confectionary and equal opportunity in the eleventh century. An ekphrasis by Christopher of Mitylene (Poem 42)», στο: J. W. Nesbitt (επιμ.), Byzantine Authors: Literary Activities and Preoccupations. Texts and Translations dedicated to the Memory of Nicolas Oikonomides (The Medieval Mediterranean 49), Leiden–Boston 2003, 1-6 U. Criscuolo, «Sui “carmina historica” di Cristoforo di Mitilene», στο: F. Conca–G. Fiaccadori (επιμ.), Bisanzio nell’età dei Macedoni. Forme della produzione letteraria e artistica. VIII Giornata di Studi Bizantini (Milano, 15-16 marzo 2005) (Quaderni di Acme 87), Milano 2007, 51-75. Chr. Livanos, «Justice, Equality, and Dirt in the Poems of Christopher of Mytilene», Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 57 (2007) 49-74. F. Lauritzen, «Christopher of Mytilene’s Parody of the Haughty Mauropous», Byzantinische Zeitschrift 100 (2007) 125-132. F. Lauritzen, «An Ironic Portrait of a Social Monk: Christopher of Mytilene and Niketas Stethatos», Byzantinoslavica 65 (2007) 201-210. Cl. de Stefani, «Notes on Christophoros of Mitylene and Konstantinos Stilbes», Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 58 (2008) 45-52. F. Lauritzen, «Students of Pindar and readers of Mitylenaios. Allusions in Christopher Mitylenaios 6 Kurtz», Byzantion 80 (2010) 188-196. K. Demoen, «Phrasis poikilê. Imitatio and Variatio in the Poetry Book of Christophoros Mitylenaios», στο: A. Rhoby – E. Schiffer (επιμ.), Imitatio – Aemulatio – Variatio. Akten des internationalen wissenschaftlichen Symposions zur byzantinischen Sprache und Literatur (Wien, 22.-25. Oktober 2008) (Denkschriften der philosophisch-historischen Klasse 402 / Veröffentlichungen zur Byzanzforschung XXI), Wien 2010, 103-118. C. De Stefani, «Note agli Στίχοι διάφοροι di Cristoforo di Mitilene», στο: C. Crimi – R. Gentile – L. Giordano – M. D. Spadaro (επιμ.), Studi e rassegne su Antico, Tardoantico e Medioevo (Orpheus 1), Roma 2013, 109-140 Μ. Σ. Ἀναγνώστου, «Ἡ παρουσία τοῦ Ὁμήρου στὸ ἔργο Στίχοι διάφοροι τοῦ Χριστοφόρου Μυτιληναίου», Βυζαντιακά 34 (2018) 115-124 U. Mondini, «Il silenzio di Lazzaro nel Carm. 80 di Cristoforo Mitileneo», Bisanzio e l’Occidente 3 (2021) 11-18 E. van Opstall, «Epigrammata Epistulam Faciunt? Christopher of Mitylene to his Friends», στο: K. Kubina – A. Riehle (επιμ.), Epistolary Poetry in Byzantium and Beyond. An Anthology with Critical Essays, New York–London 2021, 45-63 M. Casas-Olea, «Λόγων στεφάνοις, οἷα τιμίοις λίθοις. Procedimientos retóricos y discursivos en el calendario yámbico de Cristóforo Mitileneo», Byzantion Nea Hellás 41 (2022) 113–150 3. ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΥΡΟΠΟΥΣ / John Mauropous α. Εκδόσεις / Editions P. de Lagarde, Ioannis Euchaitorum metropolitae quae in codice Vaticano graeco 676 supersunt (Abhandlungen der historisch-philologischen Classe der königlichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen 28), Göttingen 1881 (ανατ. Amsterdam 1979). Δ. Μονιού, F. Bernard – Chr. Livanos, The Poems of Christopher of Mytilene and John Mauropous edited and translated (Dumbarton Oaks Medieval Library 50), Washington D.C. 2018 β. Βιβλιογραφία / Bibliography A. Καρπόζηλος, Συμβολὴ στὴ μελέτη τοῦ βίου καὶ τοῦ ἔργου τοῦ Ἰωάννη Μαυρόποδος (Δωδώνη. Παράρτημα 18), Ἰωάννινα 1982 R. Anastasi, Giovanni Mauropode, metropolita di Euchaita, Canzoniere I, Catania 1984 A. Karpozilos, «The Biography of Ioannes Mauropous again», Ἑλληνικὰ 44 (1994) 51-60 P. Volpe Cacciatore, «I carmi ‘autobiografici’ di Giovanni Mauropode», στο: L. Torraca (επιμ.), Scritti in onore di Italo Gallo, Napoli 2002, 561-569 Γ. Τσαντήλας, «Ὁ Ἰωάννης Μαυρόπους καὶ ἡ ἀπεικόνιση τῶν αὐτοκρατόρων στὸ ναὸ τοῦ ἀρχαγγέλου Μιχαὴλ στὸ Σωσθένιο τὸν 11ο αἰώνα», Δελτίον τῆς Χριστιανικῆς καὶ Ἀρχαιολογικῆς Ἑταιρείας περ. Δ΄ 26 (2005) 327-338 G. Cortassa, «“Signore e padrone della terra e del mare”: poesia e ideologia del potere imperiale in Giovanni Mauropode», Νέα Ῥώμη 2 (2005) 205-226 F. Lauritzen, «Christopher of Mytilene’s Parody of the Haughty Mauropous», Byzantinische Zeitschrift 100 (2007) 125-132 G. Cortassa, «I libri di Giovanni Mauropode», Quaderni del Dipartimento di Filologia, Linguistica e Tradizione classica Augusto Rostagni n.s. 6 (2007) 139-175 Chr. Livanos, «Exile and Return in John Mauropous, Poem 47», Byzantine, and Modern Greek Studies 32 (2008) 38-49 D. Bianconi, «Et le livre s’est fait poésie», στο: P. Odorico – P. A. Agapitos – M. Hinterberger (επιμ.), «Doux remède...». Poésie et poètique à Byzance (Dossiers Byzantins 9), Paris 2009, 15-35 D. Bianconi, «“Piccolo assaggio di abbondante fragranza”. Giovanni Mauropode e il Vat. gr. 676», Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 61 (2011) 89-103 C. De Stefani, «A Few Thoughts on the Influence of Classical and Byzantine Poetry on the Profane Poems of Ioannes Mauropous», στο: F. Bernard – K. Demoen (επιμ.), Poetry and its Contexts in Eleventh-century Byzantium, Farnham–Burlington 2012, 155-180 F. Bernard, Writing and Reading Byzantine Secular Poetry, 1025–1081 (Oxford Studies in Byzantium), Oxford 2014 M. Lauxtermann, «The intertwined lives of Michael Psellos and John Mauropous», στο: M. Jeffreys– M.D. Lauxtermann (επιμ.), The Letters of Psellos. Cultural Networks and Historical Realities (Oxford Studies in Byzantium), Oxford 2017, 89-127 M. Bazzani, «John Mauropous and the Benefits of Reading», στο: T. Shawcross – I. Toth (επιμ.), Reading in the Byzantine Empire and Beyond, Cambridge 2018, 55-67 F. Bernard, «The poems “to oneself” of John Mauropous: Traditions and self-representative strategies», στο: V. N. Vlyssidou (επιμ.), Byzantine authors and their times (National Hellenic Research Foundation. Institute of Historical Research. Section of Byzantine Research. Research series 8), Athens 2021, 199-222 4. ΜΙΧΑΗΛ ΨΕΛΛΟΣ / Michael Psellos α. Έκδοση / Edition L. G. Westerink, Michaelis Pselli poemata, Stuttgart–Leipzig 1992. β. Βιβλιογραφία / Bibliography E. Renauld, Etude de la langue et du style de Michel Psellos, Paris 1920. Ἐμμ. Κριαρᾶς, «Ὁ Μιχαὴλ Ψελλός», Βυζαντινὰ 4 (1972) 53-128. W. Hörandner, «La poésie profane au XIe siècle et la connaissance des auteurs anciens», Travaux et Mémoires 6 (1976) 245-263. F. Conca, «La lingua e lo stile dei carmi satirici di Psello (“Contro il Sabbaita”; “Contro il monaco Iacopo”)», Eikasmós 12 (2001) 187-196 L. Sarriu, «Metrica e stile nei dodecasillabi di Michele Psello», Quaderni del Dipartimento di Filologia, Linguistica e Tradizione classica «Augusto Rostagni» dell’Università degli Studi di Torino n.s. 2 (2003) 293-306. J. N. Ljubarskij, Η προσωπικότητα και το έργο του Μιχαήλ Ψελλού. Συνεισφορά στην ιστορία του βυζαντινού ουμανισμού. Έκδοση δεύτερη, διορθωμένη και συμπληρωμένη. Μετάφραση: Α. Τζέλεσι, Αθήνα 2004 E. V. Maltese, «Osservazioni sul carme “Contro il Sabbaita” di Michele Psello», στο: A. M. Taragna (επιμ.), La poesia tardoantica e medievale. Atti del II Convegno internazionale di studi. Perugia, 15-16 novembre 2001, Alessandria 2004, 207-214 P. Moore, P., Iter Psellianum. A detailed listing of manuscript sources for all works attributed to Michael Psellos, including a comprehensive bibliography (Subsidia Mediaevalia 26), Toronto 2005. L. Sarriu, «Ritmo, metro, poesia e stile. Alcune considerazioni sul dodecasillabo di Michele Psello», Medioevo Greco 6 (2006) 171-197 L. Bossina, «Psello distratto. Questioni irrisolte nei versi “in Canticum”», στο: Victoria Panagl (επιμ.), Dulce Melos. La poesia tardoantica e medievale. Atti del III Convegno internazionale di studi, Vienna, 15-18 novembre 2004, Alessandria 2007, 337-360 P. A. Agapitos, «Public and private death in Psellos: Maria Skleraina and Styliane Psellaina», Byzantinische Zeitschrift 101 (2008) 555-607 F. Bernard, «The Circulation of Poetry in eleventh-century Byzantium», στο: S. Neocleous (επιμ.), Papers from the First and Second Postgraduate Forums in Byzantine Studies: Sailing to Byzantium, Trinity College Dublin, 16–17 April 2007 and 15–16 May 2008, Newcastle-upon-Tyne 2009, 145-162 Z. Farkas, «Epigrammata Pselli», Acta Antiqua Academiae Scientiarum Hungaricae 50 (2010) 97–102 W. Hörandner – A. Paul, «Zu Ps.-Psellos, Gedichte 67 (Ad monachum superbum) und 68 (Ad eundem)», Medioevo Greco 11 (2011) 107-137 W. Hörandner, «The Byzantine Didactic Poem: A Neglected Literary Genre? A Survey with Special Reference to the Eleventh Century», στο: F. Bernard – K. Demoen (επιμ.), Poetry and its Contexts in Eleventh-century Byzantium, Farnham–Burlington 2012, 55–67 S. Papaioannou, Michael Psellos: Rhetoric and Authorship in Byzantium, Cambridge–New York 2013 (= Σ. Παπαϊωάννου, Μιχαὴλ Ψελλός. Ἡ ρητορικὴ καὶ ὁ λογοτέχνης στὸ Βυζάντιο, Ἡράκλειο 2021) M. Lauxtermann, «The intertwined lives of Michael Psellos and John Mauropous», στο: M. Jeffreys– M.D. Lauxtermann (επιμ.), The Letters of Psellos. Cultural Networks and Historical Realities (Oxford Studies in Byzantium), Oxford 2017, 89-127 F. Lauritzen, «Psellos’ Imperial Poetry», Parekbolai 7 (2017) 151-158 F. Lauritzen, «Ιl mecenate Costantino Licudi e la monodia di Michele Psello in memoria di Maria Sclerena (poema 17 Westerink)», Parekbolai 8 (2018) 23-35 F. Bernard, «The 11th Century: Michael Psellos and Contemporaries», στο: W. Hörandner – A. Rhoby – N. Zagklas (επιμ.), A Companion to Byzantine Poetry (Brill’s Companions to the Byzantine World 4), Leiden–Boston 2019, 212-236 W. Hörandner, «Teaching with verse in Byzantium», στο: W. Hörandner – A. Rhoby – N. Zagklas (επιμ.), A Companion to Byzantine Poetry (Brill’s Companions to the Byzantine World 4), Leiden–Boston 2019, 459-486.