Βυζάντιο και Σλάβοι

Πληροφορίες Μαθήματος
ΤίτλοςΒυζάντιο και Σλάβοι / Byzantium and Slavs
ΚωδικόςΙΣΛ 701
ΣχολήΦιλοσοφική
ΤμήμαΙστορίας και Αρχαιολογίας
Κύκλος / Επίπεδο2ος / Μεταπτυχιακό
Περίοδος ΔιδασκαλίαςΧειμερινή/Εαρινή
ΚοινόΌχι
ΚατάστασηΕνεργό
Course ID600015995

Πρόγραμμα Σπουδών: ΠΜΣ στην Ιστορική Έρευνα 2024-2025

Εγγεγραμμένοι φοιτητές: 0
ΚατεύθυνσηΤύπος ΠαρακολούθησηςΕξάμηνοΈτοςECTS
Βυζαντινής και Μεσαιωνικής ΙστορίαςΕπιλογήςΧειμερινό/Εαρινό-15

Πληροφορίες Τάξης
ΤίτλοςΒυζάντιο και Σλάβοι
Ακαδημαϊκό Έτος2018 – 2019
Περίοδος ΤάξηςΧειμερινή
Διδάσκοντες μέλη ΔΕΠ
Class ID
600127570
Τύπος Μαθήματος 2011-2015
Εμβάθυνσης / Εμπέδωσης Γνώσεων
Τρόπος Παράδοσης
  • Πρόσωπο με πρόσωπο
Ηλεκτρονική Διάθεση Μαθήματος
Γλώσσα Διδασκαλίας
  • Ελληνικά (Διδασκαλία, Εξέταση)
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Οι φοιτητές αναμένεται ότι στο πλαίσιο του μαθήματος να • κατανοήσουν το ιστορικό πλαίσιο των σχέσεων του Βυζαντίου με τους Σλάβους που εγκαταστάθηκαν στον ελλαδικό χώρο από τα τέλη του 6ου και τον 7ο αιώνα μ.Χ. • αποκτήσουν γνώσεις σχετικά με το ιεραποστολικό έργο Βυζαντινών, όπως οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, και η τη διάδοση της κληρονομιάς τους καταρχήν στη Βουλγαρία και στη συνέχεια σε ολόκληρο τον σλαβικό κόσμο • να συγκρίνουν τα κοινωνικά και πολιτισμικά πρότυπα του Βυζαντίου με τα αντίστοιχα του μεσαιωνικού ρωσικού κράτους • εξοικειωθούν με τη διαδικασία της δημιουργίας της "Βυζαντινής Κοινοπολιτείας" • ευαισθητοποιηθούν σε μεθοδολογικά και πρακτικά ζητήματα που μπορεί να προκύψουν από την εμπλοκή του ερευνητή στο πεδίο που μελετά • εξασκηθούν στην προφορική και γραπτή παρουσίαση των ιδεών/επιχειρημάτων τους
Γενικές Ικανότητες
  • Αυτόνομη εργασία
  • Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
  • Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
  • Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Περιεχόμενο Μαθήματος
Βυζάντιο και Σλάβοι Το μάθημα εξετάζει καταρχήν με βάση τις βυζαντινές αλλά και τις σλαβικές πηγές την εγκατάσταση μεμονωμένων σλαβικών ομάδων στον ελλαδικό χώρο κατά τον Μεσαίωνα καθώς επίσης και τις σλαβικές επιδράσεις (για παράδειγμα σλαβικά τοπωνύμια σε όλη σχεδόν την Ελλάδα) έως σήμερα. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι κύριοι τομείς της βυζαντινής επίδρασης στους Δυτικούς, Ανατολικούς και Νότιους Σλάβους. Γίνεται εκτενής λόγος για τον ρόλο του εκχριστιανισμού και την συνακόλουθη πολική, εκκλησιαστική, πολιτισμική και κοινωνική ανάπτυξη των σλαβικών κρατών. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διαμόρφωση του κράτους του Κιέβου σε μια ορθόδοξη υπερδύναμη της εποχής και τους δεσμούς που συνέδεαν τον λαό και τους ηγεμόνες του με τη Βυζαντινή αυτοκρατορία. 1η εβδομάδα Εξετάζονται η προέλευση, η κοιτίδα και τα μεταναστευτικά κύματα των Σλάβων στην Ευρώπη, τη Ρωσία, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία. Διαβάζουμε χωρία από τις αρχαιότερες βυζαντινές πηγές σχετικά με τους Σλάβους. 2η εβδομάδα Το δεύτερο μάθημα αφιερώνεται στην εμφάνιση των Σλάβων στα σύνορα του Βυζαντίου, τη δημιουργία των πρώτων σλαβικών κρατών, τους ηγεμόνες τους και τις σχέσεις τους με τη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Θα μιλήσουμε για την ίδρυση του Πρώτου Βουλγαρικού κράτους (681), τον τσάρο Συμεών και τις Πρωτοβουλγαρικές επιγραφές. 3η εβδομάδα Θα μελετήσουμε τα «Θαύματα του Αγίου Δημητρίου», ένα αγιολογικό κείμενο του 7ου αιώνα σχετικά με τα Θαύματα του πολιούχου αγίου της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για μία σημαντική πηγή για την πόλη της Θεσσαλονίκης και τη Μακεδονία γενικότερα, ειδικά όσον αφορά τις σλαβικές επιδρομές και την εγκατάσταση σλαβικών ομάδων. Διαβάζουμε και επίσης σχολιάζουμε χωρία από Βυζαντινές πηγές (Κωνσταντίνος Ζ΄ Πορφυρογέννητος και Χρονικό της Μονεμβασίας) 4η εβδομάδα Θα ασχοληθούμε με την βυζαντινή αποστολή του Κυρίλλου και του Μεθοδίου στη Μεγάλη Μοραβία και τα πολιτικά και εκκλησιαστικά κίνητρα του Μοραβού ηγεμόνα Ραστισλάβ. Οι Θεσσαλονικείς απόστολοι των Σλάβων επηρέασαν την εξέλιξη όλων των σλαβικών λαών, δημιούργησαν το πρώτο σλαβικό αλφάβητο και την πρώτη γραπτή σλαβική λόγια γλώσσα. Με τον τρόπο αυτόν το Βυζάντιο είχε την ευκαιρία να επεκταθεί πολιτισμικά στον κόσμο των Σλάβων. Θα διαβάσουμε χωρία από σλαβικές (σε ελληνική μετάφραση), βυζαντινές και λατινικές πηγές σχετικά με την κυριλλο-μεθοδιανή αποστολή (Βίους Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, Βίους Αγίου Κλήμη και όσιου Ναούμ, επιστολές παπών κτλ.) 5η εβδομάδα Το μάθημα ασχολείται με την κληρονομιά του Κυρίλλου και του Μεθοδίου στον κόσμο των Σλάβων (κοσμική και εκκλησιαστική γραμματεία και δίκαιο). Στο νεοσύστατο Βουλγαρικό κράτος, ειδικά στην περιοχή της Αχρίδας (Σχολή της Αχρίδας) το κυριλλο-μεθοδιανό έργο θα έβρισκε τις καλύτερες συνθήκες για περαιτέρω ανάπτυξη 6η εβδομάδα Θα μιλήσουμε σχετικά με το κράτος του Σαμουήλ (976-1018) και τις σχέσεις του με τη Βυζαντινή αυτοκρατορία και τα σλαβικά κρατικά μορφώματα στα Βαλκάνια. Θα αναλύσουμε τις γραπτές πηγές σχετικά με το κράτος αυτό (χωρία από τον Ιωάννη Σκυλίτζη, την επιγραφή του Σαμουήλ και την επιγραφή του Ιωάννη Βλαδισλάβου) και μνημεία του (Βασιλική του Αγίου Αχιλλείου στη Μικρή Πρέσπα και το περιεχόμενο των τάφων που ανακαλύφθηκαν εκεί). Επίσκεψη στην Βασιλική του Αγίου Αχιλλείου στην Πρέσπα. 7η εβδομάδα Οι αρμονικές σχέσεις μεταξύ Βυζαντινών και Σλάβων στη Μακεδονία σύμφωνα με τα χωρία από τον Ιωάννη Καμινιάτη, την αλληλογραφία του Δημητρίου Χωματηνού και τα έγγραφα των Μονών του Αγίου Όρους είναι το αντικείμενο αυτού του μαθήματος. 8η εβδομάδα Θα μελετήσουμε τα σερβικά μεσαιωνικά νομικά κείμενα και θα συγκρίνουμε τον Νομοκάνονα του Αγίου Σάββα με τον Κώδικα του Στέφανου Δουσάν. Θα διαβάσουμε άρθρα σε ελληνική μετάφραση και θα προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε τις σλαβικές (από το άγραφο σλαβικό εθιμικό δίκαιο) ή τις βυζαντινές καταβολές τους. 9η εβδομάδα Γίνεται λόγος για τον εκχριστιανισμό του κράτους του Κιέβου, τον ρόλο της πριγκίπισσας Όλγα και το βάπτισμα του Βλαδίμηρου Α΄ (988). Συζητάμε για τις Ρωσο-βυζαντινές συνθήκες (907, 911, 945) και διαβάζουμε χωρία από το Χρονικό του Νέστορος. 10η εβδομάδα Θα μελετήσουμε τη βυζαντινές επιδράσεις στους Σλάβους του ελλαδικού χώρου, των Βαλκανιών, καθώς επίσης και τη διάδοση του βυζαντινού πολιτισμού στη Ρωσία και την Ανατολική Ευρώπη (γραμματεία, αρχιτεκτονική, ζωγραφική, ονοματολογία κτλ.). 11η εβδομάδα Το μάθημα είναι αφιερωμένο στη μελέτη των σλαβικών τοπωνυμίων στην Ελλάδα, ειδικά στη Μακεδονία. Χάρη στην έκδοση των αρχείων του Αγίου Όρους (στη σειρά Archives de l’Athos), και των Οθωμανικών πηγών (τουρκικά φορολογικά κατάστιχα, κ.ά.) γνωρίζουμε ότι από τα τέλη του 10ου αιώνα τα σλαβικά τοπωνύμια, μικροτοπωνύμια, υδρωνύμια κτλ. απαντώνται πολύ συχνά. Αυτά τα τοπωνύμια μας βοηθούν στη μελέτη της σλαβικής τοπωνυμίας γενικότερα. 12η εβδομάδα Παρουσιάσεις εργασιών φοιτητών 13η εβδομάδα Παρουσιάσεις εργασιών φοιτητών
Λέξεις Κλειδιά
Σλάβοι στην Ελλάδα, σλαβικά τοπωνύμια, Δυτικοί Σλάβοι, Ανατολικοί Σλάβοι, Νότιοι Σλάβοι, κράτος του Κιέβου, μεσαιωνική Ρωσία
Τύποι Εκπαιδευτικού Υλικού
  • Σημειώσεις
  • Διαφάνειες
  • Επιλεγμένη βιβλιογραφία
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Χρήση Τ.Π.Ε.
  • Χρήση Τ.Π.Ε. στην Επικοινωνία με τους φοιτητές
Οργάνωση Μαθήματος
ΔραστηριότητεςΦόρτος ΕργασίαςECTSΑτομικάΟμαδικάErasmus
Σεμινάρια125
Μελέτη και ανάλυση βιβλίων και άρθρων125
Διαδραστική διδασκαλία στο Υπολογιστικό Κέντρο30
Εκπαιδευτικές επισκέψεις και παρακολούθηση συνεδρίων / σεμιναρίων / εκδηλώσεων45
Συγγραφή εργασίας / εργασιών125
Σύνολο450
Αξιολόγηση Φοιτητών
Περιγραφή
Οι φοιτητές καλούνται να μελετούν ανά εβδομάδα συγκεκριμένη ελληνόφωνη και αγγλόφωνη βιβλιογραφία και να παρουσιάζουν σύντομα σε γραπτές αναφορές την κριτική τους αποτίμηση. Θα πρέπει επίσης να μελετήσουν και να σχολιάσουν βυζαντινές και σλαβικές (μεταφρασμένες στα Ελληνικά) πηγές σχετικά με τις βυζαντινο-σλαβικές σχέσεις. Η αξιολόγηση θα βασίζεται στις εβδομαδιαίες παρουσιάσεις τους, τη δυνατότητα να επιχειρηματολογούν και να απαντούν σύνθετες ερωτήσεις επί της βιβλιογραφίας και των πηγών.
Μέθοδοι Αξιολόγησης Φοιτητών
  • Γραπτή Εργασία (Διαμορφωτική, Συμπερασματική)
  • Προφορική Εξέταση (Διαμορφωτική)
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία μαθήματος (Εύδοξος)
Δεληκάρη, Α., Βυζαντινοσλαβικά μελετήματα, Θεσσαλονίκη 2017.
Επιπρόσθετη βιβλιογραφία για μελέτη
Avenarius, A., Ο βυζαντινός πολιτισμός και οι Σλάβοι. Το πρόβλημα της πρόσληψης και του μετασχηματισμού του βυζαντινού πολιτισμού από τους σλαβικούς λαούς (από τον 6ο έως τον 12ο αιώνα) (μτφρ. Αγγελική Δεληκάρη), Αθήνα 2008. Babić, A., Iz istorije srednjovekovne Bosne, Sarajevo 1972. Bakalov, G., Srednevekovnijat bălgarski vladetel, Sofija 1985. Božilov, I., Car Simeon Veliki (893-937). Zlatnijat vek na srednevekovnata Bălgarija, Sofija 1983. Βρυώνης, Σπ., Ιστορία των Βαλκανικών Λαών, Αθήνα χ.χ. Βυζάντιο και Σερβία κατά τον ΙΔ΄ αιώνα [Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών, Διεθνή Συμπόσια 3], Αθήνα, 1996. Charanis, P., «On the question of the Slavonic Settlements in Greece during the Middle Ages», Byzantinoslavica 10 (1949) 254-258. Charanis, P, «On the question of the Slavic Settlement in the Peloponnesus», Byzantinische Zeitschrift 46 (1953) 91-103. Χρυσός, Ευ., «Zur Grundung des ersten bulgarischen Staates», Cyrillomethodianum 2 (1972) 7-13. Ćirković, S., Istorija srednjovekovne bosanske države, Beograd 1964. Culdescu, St., History of the Medieval Croatia, The Hague 1964. Δεληκάρη, Α., «Η εικόνα της Μακεδονίας και η έννοια της «Μακεδονικότητας» στου σλαβικούς λαούς της Βαλκανικής κατά τη βυζαντινή πε ρίοδο», στο: Ι. Στεφανίδης – Βλ. Βλασίδης – Ευ. Κωφός (εκδ.), Μακεδονικές Ταυτότητες στο χρόνο. Διεπιστημονικές προσεγγίσεις, Αθήνα, 2008, σσ. 134-184. Fine, J.V.A., The Early Medieval Balkans. A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century, Ann Arbor 1983. Fine, J.V.A., The Late Medieval Balkans. A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, Ann Arbor 1987. Gjuzelev, V., Bulgarien zwischen Orient und Okzident, Wien-Köln-Weimar 1993. Γόνης, Δ., Ιστορία των Ορθοδόξων Εκκλησιών Βουλγαρίας και Σερβίας, Αθήνα 21999. Hösch, E., Geschichte der Balkanländer. Von der Fruhzeit bis zur Gegenwart, München 1999. Jireček, K., Istorija Srba, τ. 1-2, Beograd 1952 Jireček, C.J., Geschichte der Bulgaren, Prag 1876 (ανατύπ. Hildesheim-New York 1977) Καραγιαννόπουλος, Ι., Ιστορία Βυζαντινού κράτους, τ. 2: Ιστορία μέσης βυζαντινής περιόδου (565-1081), Θεσσαλονίκη 1993 (5η ανατ.)· τ. 3: Ιστορία υστέρας βυζαντινής περιόδου (1081-1204), μ.1: Τελευταίες λάμψεις (1081-1204), Θεσσαλονίκη 1999. Καραγιαννόπουλος, Ι., «Η βουλγαρική πολιτική στα Βαλκάνια το πρώτο μισό του 13ου αι.», Εγνατία 2 (1990) 11-29. Καραγιαννόπουλος, Ι., Χάρτες Μέσης Βυζαντινής Περιόδου (565-1081), Θεσσαλονίκη 1993. Κίσσας, Σ. Το ιστορικό υπόβαθρο των καλλιτεχνικών σχέσεων Θεσσαλονίκης και Σερβίας. Από το τέλος του ΙΒ΄ αιώνα μέχρι τον θάνατο του κράλη Μιλούτιν (μτφρ. Ε. Ν. Κυριακούδης), Θεσσαλονίκη 2004. Klaić, N., Srednjovekovna Bosna, Zagreb 1989 Κόλια-Δερμιτζάκη, Α., «Η εικόνα των Βουλγάρων και της χώρας τους στις βυζαντινές πηγές του 11ου και 12ου αιώνα», στο: Νικολάου – Τσικνάκης (επιμ.), Βυζάντιο και Βούλγαροι, σσ. 59-89. Maksimović, Lj., Η εθνογένεση των Σέρβων στον Μεσαίωνα, Αθήνα 1994 (διάλεξη στη σειρά «Η σημερινή βαλκανική κρίση και το ιστορικό της υπόβαθρο. Η δημιουργία των βαλκανικών κρατών» (3 Δεκεμβρίου 1992). Maksimović, Lj.. «Το Βυζάντιο και οι Σέρβοι τον 11ο αιώνα: Ζήτημα εσωτερικής ή εξωτερικής πολιτικής της αυτοκρατορίας», στο: Η αυτοκρατορία σε κρίση(;), σσ. 75-85. Μουτσόπουλος, Ν. Κ., Βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία της Μακεδονίας. Εκκλησίες του Νομού Φλώρινας, Θεσσαλονίκη 2003. Νικολάου, Κ. – Κ. Τσικνάκης (επιμ.), Βυζάντιο και Βούλγαροι (1018-1185) [Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών. Διεθνή Συμπόσια 18], Αθήνα 2008. Ostrogorski, G., Serska oblast posle Dušanove smrti [Posebna izdanja Vizantinološkog Instituta 9], Beograd 1965. Srejović, D. κ.ά., Istorija srpskog naroda, τ. 1: Od najstarijih vremena do Maričke bitke (1371), Beograd 1981, 21994. Ταχιάος, Α.-Αι., «Το εφήμερο κράτος του Σαμουήλ (976-1018). Τα σχετικά με αυτό προβλήματα», στο έργο του ίδιου Βυζάντιο, Σλάβοι, Άγιον Όρος. Αναδρομή σε αμοιβαίες σχέσεις και επιδράσεις, Θεσσαλονίκη 2006, σσ. 367-387. Pirivatrić, Sr., Samuilova država. Obim i karakter [Vizantološki Institut SANU posebna izdanja 21], Beograd 1997. Podskalsky, G.. Theologische Literatur des Mittelalters in Bulgarien und Serbien 865-1459, München 2000. Prinzing, G., Die Bedeutung Bulgariens und Serbiens in den Jahren 1204-1219 im Zusammenhang mit der Entstehung und Entwicklung der byzantinischen Teilstaaten nach der Einnahme Konstantinopels infolge des 4. Kreuzzuges [Miscellanea Byzantina Monacensia 12], München 1972. •Božilov, I., Car Simeon Veliki (893-937). Zlatnijat vek na srednevekovnata Bălgarija, Sofija 1983. Browning, R., Byzantium and Bulgaria, London 1975. Browning, R., «Byzantines in Bulgaria (late 8th –early 9th C.)», Studia slavico-byzantina et medievalia Europensia 1 (1988) 32-36. Charanis, P., «On the question of the Slavonic Settlements in Greece during the Middle Ages», Byzantinoslavica 10 (1949) 254-258. Charanis, P, «On the question of the Slavic Settlement in the Peloponnesus», Byzantinische Zeitschrift 46 (1953) 91-103. Dekan, J., Veľkà Moravia, Bratislava 1976. Dölger, Fr., «Die mittelalterliche Kultur auf dem Balkan als byzantinisches Erbe», στο: Fr. -Dölger, Byzanz und die europäische Staatenwelt, Ettal 1964 (2η έκδ.), σσ. 261-281. Döpmann, H.D., «Die Annahme des Christentums bei den Slaven», Études Balkaniques 27 (1991) 46-53. Dostálova, R., «Megalé Moravia», Byzantinoslavica 27 (1966) 344-349. Dujčev, I., «Centry vizantijsko-slavjanskogo obščenia i sotrudničestva», Trudy otdela drevnerusskoj literatury 19 (1963) 107-129. Dvornik, F., Byzantine Missions among the Slavs. SS. Constantine-Cyril and Methodius, New Brunswick/N.J. 1970. Ferluga, J., Vizantijska uprava u Dalmaciji, Beograd 1958. Ferluga, J., Byzantium on the Balkans. Studies on the Byzantine administration and the Southern Slavs from the VIIth to the XIIth centuries, Amsterdam 1976. Gjuzelev, V., Bulgarien zwischen Orient und Okzident, Wien-Köln-Weimar 1993. Grivec, Fr., Konstantin und Method, Lehrer der Slaven, Wiesbaden 1960. Havlik, L, «”Hé Megalé Morabia” und “hé chora Morabia”», Byzantinoslavica 54 (1993) 75-82. Litavrin, G., Bolgarija i Vizantija v XI-XII vv., Moskva 1960. Μαλιγκούδη, Γ., Ιστορία της Ρωσίας. Α΄ Η Ρωσία του Κιέβου 9ος αι.-1240 [Βιβλιοθήκη Σλαβικών Μελετών 3], Θεσσαλονίκη 1992. Μαλιγκούδη, Γ., Ιστορία της Ρωσίας. Β΄ Το κράτος της Μόσχας (1240-1613) [Βιβλιοθήκη Σλαβικών Μελετών 7], Θεσσαλονίκη 1996. Μαλιγκούδης, Φ., Ελληνισμός και Σλαβικός κόσμος, Θεσσαλονίκη 2006. Mareš, F.V., «Grečeskij jazyk v slavjanskich kul’turnych centrach v Čechii v 11 v.», Byzantinoslavica 24 (1963) 247-250. Μέγεντορφ, I., Βυζάντιο και Ρωσία. Μελέτη των βυζαντινο-ρωσικών σχέσεων κατά τον 14ο αιώνα, Αθήνα 1988. Nystazopoulou-Pelekidou, M., «Les Slaves dans l’Empire byzantine», στο: The 17th International Byzantine Congress, Major Papers, New York 1986, σσ. 345-367. Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου, Μ., «Ηγεμονική ιδέα και βυζαντινές επιδράσεις στη Βουλγαρία ως τον εκχριστιανισμό (681-864)», στο: Δώρημα στον Ιωάννη Καραγιαννόπουλο, σσ. 1357-1370. Ostrogorsky,G., «Etienne Dušan et la noblesse Serbe dans la lutte contre Byzance», Byzantion 22 (1965) 151-159. Παπαστάθης, Χ., Το νομοθετικόν έργον της Κυριλλομεθοδιανής ιεραποστολής εν Μεγάλη Μοραβία [Ελληνική Εταιρεία Σλαβικών Μελετών 2], Θεσσαλονίκη 1978. Podskalsky, G., Christentum und Theologische Literatur in der Kiever Rus (988-1237), München 1982. Božilov, I., Car Simeon Veliki (893-937). Zlatnijat vek na srednevekovnata Bălgarija, Sofija 1983. Browning, R., Byzantium and Bulgaria, London 1975. Browning, R., «Byzantines in Bulgaria (late 8th –early 9th C.)», Studia slavico-byzantina et medievalia Europensia 1 (1988) 32-36. Charanis, P., «On the question of the Slavonic Settlements in Greece during the Middle Ages», Byzantinoslavica 10 (1949) 254-258. Charanis, P, «On the question of the Slavic Settlement in the Peloponnesus», Byzantinische Zeitschrift 46 (1953) 91-103. Dekan, J., Veľkà Moravia, Bratislava 1976. Dölger, Fr., «Die mittelalterliche Kultur auf dem Balkan als byzantinisches Erbe», στο: Fr. -Dölger, Byzanz und die europäische Staatenwelt, Ettal 1964 (2η έκδ.), σσ. 261-281. Döpmann, H.D., «Die Annahme des Christentums bei den Slaven», Études Balkaniques 27 (1991) 46-53. Dostálova, R., «Megalé Moravia», Byzantinoslavica 27 (1966) 344-349. Dujčev, I., «Centry vizantijsko-slavjanskogo obščenia i sotrudničestva», Trudy otdela drevnerusskoj literatury 19 (1963) 107-129. Dvornik, F., Byzantine Missions among the Slavs. SS. Constantine-Cyril and Methodius, New Brunswick/N.J. 1970. Ferluga, J., Vizantijska uprava u Dalmaciji, Beograd 1958. Ferluga, J., Byzantium on the Balkans. Studies on the Byzantine administration and the Southern Slavs from the VIIth to the XIIth centuries, Amsterdam 1976. Gjuzelev, V., Bulgarien zwischen Orient und Okzident, Wien-Köln-Weimar 1993. Grivec, Fr., Konstantin und Method, Lehrer der Slaven, Wiesbaden 1960. Havlik, L, «”Hé Megalé Morabia” und “hé chora Morabia”», Byzantinoslavica 54 (1993) 75-82. Litavrin, G., Bolgarija i Vizantija v XI-XII vv., Moskva 1960. Μαλιγκούδη, Γ., Ιστορία της Ρωσίας. Α΄ Η Ρωσία του Κιέβου 9ος αι.-1240 [Βιβλιοθήκη Σλαβικών Μελετών 3], Θεσσαλονίκη 1992. Μαλιγκούδη, Γ., Ιστορία της Ρωσίας. Β΄ Το κράτος της Μόσχας (1240-1613) [Βιβλιοθήκη Σλαβικών Μελετών 7], Θεσσαλονίκη 1996. Μαλιγκούδης, Φ., Ελληνισμός και Σλαβικός κόσμος, Θεσσαλονίκη 2006. Mareš, F.V., «Grečeskij jazyk v slavjanskich kul’turnych centrach v Čechii v 11 v.», Byzantinoslavica 24 (1963) 247-250. Μέγεντορφ, I., Βυζάντιο και Ρωσία. Μελέτη των βυζαντινο-ρωσικών σχέσεων κατά τον 14ο αιώνα, Αθήνα 1988. Nystazopoulou-Pelekidou, M., «Les Slaves dans l’Empire byzantine», στο: The 17th International Byzantine Congress, Major Papers, New York 1986, σσ. 345-367. Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου, Μ., «Ηγεμονική ιδέα και βυζαντινές επιδράσεις στη Βουλγαρία ως τον εκχριστιανισμό (681-864)», στο: Δώρημα στον Ιωάννη Καραγιαννόπουλο, σσ. 1357-1370. Ostrogorsky,G., «Etienne Dušan et la noblesse Serbe dans la lutte contre Byzance», Byzantion 22 (1965) 151-159. Παπαστάθης, Χ., Το νομοθετικόν έργον της Κυριλλομεθοδιανής ιεραποστολής εν Μεγάλη Μοραβία [Ελληνική Εταιρεία Σλαβικών Μελετών 2], Θεσσαλονίκη 1978. Podskalsky, G., Christentum und Theologische Literatur in der Kiever Rus (988-1237), München 1982. Podskalsky, G.. Theologische Literatur des Mittelalters in Bulgarien und Serbien 865-1459, München 2000.
Τελευταία Επικαιροποίηση
24-09-2018